İbn Kayyum el-Cevziyye’nin mükemmel bir sözü var: “Tanıyıp da sevmeyene, sevip de itaat etmeyene çok şaşarım.” Çok özet, net ama kapsamlı bir cümle! Allah sevgisinin yani muhabbetullahın temelinde marifet yani tanıma vardır. O (c.c.)’nu gözler idrak edemez. Cenab-ı Hak ne buyuruyor:

Allah Teala sanki onu tanımamız için üç kanal sunuyor; Yaratma kanalı, buradaki tavır tefekkürdür, amel kanalı, Allah’ın fiilleri, buradaki tavır nazar yani anlama maksatlı bakıştır ve kelam kanalı ki burada da tavır tedebbür yani derin düşünmedir. Ben tefekkür, nazar ve tedebbür arasındayım. Bu üç kanal Allah’ı tanımanın yollarıdır. Dinin temeli marifetullahtır. Bu temel Mekke’de on yıl vahiy yoluyla gelmiştir. Kuran’ı Kerim’de Mekkî ayetler, Mekkî Dönem olarak adlandırılır. Ben diyorum ki, bu dönem hakkında gafilsek, bu dönemden habersizsek büyük bir problemimiz var demektir. Çünkü önce emir vereni tanırsın, sonra emri öğrenirsin. Böylece emri verene itaate ikna olursun. Ama emri bilir de emir vereni yani amiri tanımazsan ona ancak isyana ikna olursun. Burada sanki elimi tam Müslümanların problemlerinin üzerine koymuş bulunuyorum. Müslümanların sayısı bir milyar sekiz yüz milyonu aşıyor. Müslümanlar dünya servetinin yarısına sahipler. Yeryüzünde İslam ümmeti gibi, dil, din, acı, ümit gibi unsurlarını bir arada barındıran bir millet yoktur. Bununla birlikte aralarında bir korku ve hasar var. Çünkü onlar Allah’ın dinini, kurallarını olması gerektiği gibi uygulamadılar. Konu çok önemli. İnsan Allah’ı tanıdığı zaman sever, sevdiği zaman da itaat eder. Eğer genel manada bir tanıma söz konusuysa, toplumda kuralsız, dini metinler olmadan, delaletler olmadan yaşanıyorsa o zaman bu halkın, avamın imanı olur. Bu şekilde imana sahip kişiler belirli bir şehvet unsuru karşısında mukavemet gösteremez, çabuk çökerler.

Paraşütle inen bir paraşütçü paraşütünün şeklini, yuvarlak mı, oval mi, kare mi olduğunu bilmeyebilir. Kumaşının cinsinden, sentetik iplikten olup olmadığından habersiz olabilir. Yine iplerin sayısını, rengini, bu şekilde elli bilgiye sahip olmayabilir. Ancak bilmediğinde öleceği o tek bilgiyi kesinlikle bilir; nasıl açacağını. Âlimler mutlak surette, zaruri olarak bilinmesi gerekenleri ifade etmişlerdir. Ben halkın dinin ayrıntılı bilgilerine sahip olmalarını, dinde derinleşmelerini istemiyorum. Benim halkın genelinden istediğim dinin kurallarını uygulamalarıdır. Dinin kurallarını yerine getirdiğinde bunu bilgisizce bile yapsan meyvesini alırsın. Gözlerini haramdan sakınırsın, bu bir fazilettir, üstünlüktür, dürüst olur, yalan söylemezsin, güvenilir olur, yaptığın işi hakkıyla yaparsın. Biz havas yani ihtisaslaşanlardan dinin temel ilkelerini, halktan da dinin hükümlerini talep ederiz, ancak böyle kurtuluruz.