خطبه‌ی نخست:
سپاس خداوند را و سپاس و سپاس دگربار او را که ما را هدایت نمود و خودمان هدایت نمی‌شدیم اگر او ما را هدایت نمی‌کرد و توفیق و توکل و توسلم تنها به او است و گواهی می‌دهم که معبودی جز الله نیست، یگانه است و شریک ندارد. به نشانه‌ی اقرار به خداوندی‌اش و تحقیر کسانی که او را انکار کرده و به او کفر ورزیده‌اند و گواهی می‌دهم که سرورمان محمد صلی الله علیه وآله وسلم رسول او، تا چشمی ببیند و گوشی بشنود [تا پایان حیات]، سرور مخلوقات و بشریت خواهد بود. پروردگارا! تا روز قیامت درود، سلام و برکت بفرست بر سرورمان محمد و بر خاندان و یارانش و نسل او و کسی که محبت او در دل دارد و کسی که از او پیروی کند.
پروردگارا، ما را علمی نیست جز آن چه به ما آموختی، به راستی که دانا و باحکمتی، بار الها، آن چه به سود ماست، به ما بیاموز و از آن چه به ما آموختی، به ما منفعت برسان و بر علم ما بیفزای، حق را به ما حق بنما و توفیق پیروی از آن را نصیبمان گردان و باطل را به ما باطل بنما و توفیق اجتناب از آن را به ما ارزانی کن و ما را از کسانی بگردان که سخن را می‌شنوند و از بهترینش پیروی می‌کنند و با رحمت خود ما را در زمره‌ی بندگان نیکوکارت قرار ده. بار خدایا ما را از تاریکی نادانی و توهم به نور معرفت ودانش، و از شهوات به سوی بهشت بیرون ببر.

ده روز ذی الحجه

ما در ده روز ذی حجه هستیم. گذشتگان نیک با ورود به این روزها تلاش زیادی مانند ماه رمضان یا بیش از آن انجام می‌دادند و این راز والایی این امت یعنی دست یازیدن به کتاب و سنت و پیروی از سلف صالح بود.
ابن کثیر در تفسیر این سخن خداوند می‌گوید:

﴿ وَالفَجْرِ وَلَيِالٍ عَشْرٍ ﴾
(سوگند به سپيده‏ دم و به شب‌هاى دهگانه.)

" منظور از شب‌های ده گانه بنا به قول ابن عباس ده روز ذی الحجه است ".
از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم روایت است که فرمود:

(( إن العشر عشر الأضحى والوتر يوم عرفة والشفع يوم النحر ))
((این ده روز ده روز قربانی است و وتر روز عرفه است و شفع روز سر بریدن.))

[ سلسلة الأحاديث الضعيفة ]

درجه‌ی کار نیک در ده روز نخست ذی الحجه

ایشان صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است:

(( ما من أيام العمل الصالح فيها أحب إلى الله تعالى من هذه الأيام، يعني أيام العشر، قالوا: يا رسول الله، ولا الجهاد في سبيل الله ؟ قال: ولا الجهاد في سبيل الله، إلا رجل خرج بنفسه وماله فلم يرجع من ذلك بشيء ))
((کردار شایسته‌ نزد الله تعالی در هیچ روزی دوست داشتنی‌تر از این روز‌ها نیست». یعنی روزهای دهگانه. گفتند:‌ای رسول الله! حتی جهاد در راه الله تعالی چنین نیست؟ فرمود: «حتی جهاد در راه الله تعالی چنین نیست، مگر مردی که خود و مالش را بیرون بَرد و چیزی از آن را برنگردانَد.))

[ بخاري از ابن عباس ]

در حدیثی دیگر صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرماید:

(( ما من أيام أعظم عند الله ولا أحب إلى الله تعالى العمل فيهن من أيام العشر فأكثروا فيهن التسبيح والتحميد والتهليل والتكبير))
((عمل در هیچ روزی نزد الله بزرگ‌تر و محبوب‌تر از روزهای دهگانه نیست. پس در آن‌ها بر گفتن سبحان الله والحمد لله و لا اله الا الله، الله اکبر بیفزایید.))

در دین دیدگاه شخصی وجود ندارد. دین توفیقی است. آن چه در قرآن کریم و سنت صحیح آمده دین است.

برتری روز عرفه

روز عرفه در همین ده روز است و روز حج اکبر است. در صحیح مسلم درباره‌ی برتری روز عرفه از عائشه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

((ما من يوم أكثر من أن يعتق الله فيه عبداً من النار من يوم عرفة وإنه ليدنو ثم يباهي بهم الملائكة فيقول ماذا أراد هؤلاء؟))
((الله تعالی در هیچ روزی بیشتر از روز عرفه، بندگانش را از آتش آزاد نمی‌کند. او نزدیک شده و بر ملائکه مباهات می‌ورزد و می‌گوید: این بندگانم چه خواستند.))

[ مسلم از عائشة ]

نووی گفته است: "این حدیث آشکارا بر فضیلت روز عرفه دلالت می‌کند."
مسلمانان دو گروه‌اند یعنی گروهی در حج در والاترین عبادت‌اند و یا تقدیر برایشان حجی رقم نزده است و ده روز برای آنان است.

 

این است پاداش حج وعمره

ایشان صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرماید:

((تابعوا بين الحج والعمرة فإنهما ينفيان الفقر والذنوب كما ينفي الكير خبث الحديد والذهب والفضة، وليس للحجة المبرورة ثواب إلا الجنة))
((حج و عمره را پی در پی انجام دهيد؛ زيرا آن دو فقر و گناهان را از بين می‌برند همچنان که دم آهنگری ناخالصی و زوايد آهن و طلا و نقره را از بين می‌برد وثواب حج مقبول فقط بهشت است.))

[ ترمذی ونسائي از ابن مسعود ]

ایشان صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرماید:

(( من حج لله فلم يرفث ولم يفسق خرج كيوم ولدته أمه ))
((هر کس حجّ به جای آورد و در آن، با همسرش نزدیکی نکند و فسق نورزد مانند روزی که از مادر متولد شده از گناهانش پاک می‌شود.))

[ متفق عليه ]

بهترین کارها در این ده روز

1 – روزه‌ی روز عرفه:

مخاطبان من کسانی‌اند که امسال به حج نیامده‌اند. بهترین چیز در این روزها چیست؟ از جمله کارهایی که باید در این روزها انجام شود روزه‌ی روز عرفه است. امام مسلم از ابی قتاده از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم روایت کرده که ایشان صلی الله علیه وآله وسلم درباره‌ی روزه‌ی روز عرفه فرموده است:

(( يكفر السنة الماضية والباقية ))
((کفاره‌ی سال گذشته و آینده است.))

[ مسلم از ابی قتاده ]

2 – دعای فراوان:

فراوانی دعا در این روزها سفارش شده است پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است:

((خير الدعاء دعاء يوم عرفة، وخير ما قلت أنا والنبيون من قبلي: لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير))
((بهترين دعا. دعای روز عرفه است و بهترين چيزی (ذكري ) كه من و پيامبران قبل از من آن را گفته ايم جمله «لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير» است.))

[ترمذی ازعمرو بن شعيب از پدرش از پدر بزرگش]

3 – تلاوت قرآن، نماز و روزه و صدقه‌ی بسیار:

هم چنین خواندن قرآن و نماز و روزه و صدقه‌ی فراوان در این روزها سفارش شده است.

ده شب آخر رمضان و ده روز نخست ذی الحجه

شاید مبالغه نباشد اگر بگویم: بهترین ده روز زندگی مسلمان به طور کلی همین ده روز است و بهترین ده شب شب‌های مسلمان به طور کلی ده شب پایانی رمضان است. ما ده شب و ده روز داریم. بهترین روزها همین روزهای کنونی و بهترین شب‌ها شب‌های دهه‌ی آخر ماه رمضان است.

مستحب بودن روزه‌ی ده روز ذی الحجه

از کل حدیث ابن عباس و قراین متون عمومی پیدا است که این ده روز از بهترین روزهای مسلمان است. سنت است که انسان این روزها را روزه‌ی نفلی بگیرد و روزه روز عرفه از لازم‌ترین مسائلی است که در این روزها برای مسلمان لازم است. اما مستحب است تمام این روزها روزه گرفته شود. امام نووی می‌گوید: «روزه‌ی این نه روز یعنی نه روز ذی الحجه کراهیت زیادی ندارد و بسیار مستحب است». ابن حجر عسقلانی در فتح الباری می‌گوید: «آن چه پیدا است امتیاز ده روز ذی الحجه به دلیل جمع شدن بزرگترین عبادات یعنی نماز، روزه، صدقه و حج در آن است که در روزهای دیگر این اتفاق نمی‌افتد.»

تکبیر در ده روز ذی الحجه

از مستحبات این ده روز تکبیر است با این که بنا به قول برخی از علما تبدیل به یک سنت متروک شده است و شاید اندکی درباره‌ی حقیقت آن سخن بگویم.

1 – حقيقت تكبير:

کسی که از یک آفریده پیروی کند و نافرمانی خداوند جهانیان را بکند اگر هزار بار الله اکبر را به زبان آورده باشد، یک بار هم نمی‌ارزد. اسلام با حقیقت زیست می‌کند نه فقط با سخنان! کسی که در یک نافرمانی از همسرش اطاعت کند چه دیدگاهی دارد؟ به باور او اطاعت از همسر بالاتر از اطاعت خداوند است و کسی که در یک نافرمانی از یک مخلوق اطاعت کند به باور وی این فرمانبری از مخلوق از اطاعت خداوند بالاتر است. برای این که درگیر خیالات نشویم و تکرار کنیم: الله اکبر، درحالی که به خاطر دنیای بی ارزش و خیال سلامتی و قدرت از مخلوقات پیروی کنیم و نافرمانی خالق آسمان‌ها و زمین را بکنیم اگر چنین باشیم نگفته‌ایم: الله اکبر حتی اگر هزار بار به زبان آورده باشیم. خداوند به ظاهر ما و سخنان ما نمی‌نگرد بلکه به دل‌ها و اعمال ما می‌نگرد.
از جمله تکبیر سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم است: الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله، والله أكبر، ولله الحمد.

2 – شکل تکبیر:

امام بخاری رحمه الله از ابن عمر و از ابی هریره روایت می‌کند که در روزهای دهگانه می‌گفتند: << الله أكبر الله، أكبر الله، لا إله إلا الله، والله أكبر، والله أكبر، ولله الحمد >>.
این تکبیر مطلق است اما مقید پس از نمازهای پنجگانه از روز قربانی تا آخرین روز تشریق انجام می‌شود. یک تکبیر مطلق و یک مقید وجود دارد. که مقید از نخستین روزهای قربانی تا آخرین روز تشریق ادامه دارد و مستحب است تکبیر در خانه‌ها و راه‌ها و مساجد بلند گفته شود که خداوند می‌فرماید:

﴿وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ﴾
(و خدا را به پاس آن كه رهنمونيتان كرده است به بزرگى بستاييد.)

[بقره: 185]

قربانی ها

1 – مشروعیت قربانی در روز عید:

در نخستین روز عید اضحی قربانی واجب است و یکی از شعارهای مسلمانان در عید مبارک اضحی است و مشروعیت آن این است که امام احمد وابن ماجه از ابی هریره روایت می‌کنند که گفت رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

((من وجد سَعَة فلم يضح فلا يقربن مصلانا))
((کسی که توان داشته باشد وقربانی نکند به مسجد ما نزدیک نشود.))

[ أحمد، ابن ماجه ]

امام ابوحنیفه از این حدیث استنباط کرده است که قربانی واجب است و چنین تهدیدی برای ترک مستحبات صورت نمی‌گیرد.
سایر مذاهب غیر از احناف گفته‌اند: «سنت مؤکده است و دلایل خود را دارند» بنابراین قربانی میان حکم واجب نزد امام ابوحنیفه و سنت مؤکده نزد سایرین است و در هر سال یک بار بر مسلمان آزاد بالغ عاقل مقیم توانمند واجب است بنابراین حدیث از عائشه رضی الله عنها از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم که فرموده است:

((ما عمل ابن آدم يوم النحر عملاً أحب إلى الله عز وجل من هراقة دم، وإنه ليأتي يوم القيامة بقرونها وأظلافها وأشعارها، وإن الدم ليقع من الله عز وجل بمكان قبل أن يقع على الأرض، فطيبوا بها نفساً))
((فرزند آدم در روز عيد قربان. هيچ عملی انجام نمی‌دهد كه در نزد خداوند از ريختن خون قربانی محبوب‌تر باشد و همانا قربانی در روز قيامت همراه با شاخ‌ها. سم‌ها و موهايش (در ميدان محشر ) حاضر می‌شود و خون قرباني. قبل از اين‌كه بر زمين بريزد در بارگاه الهی به مرتبه‌ی قبوليت می‌رسد. پس با طيب خاطر قربانی كنيد.))

[ ترمذي، ابن ماجه ]

از انس رضی الله عنه حدیثی است که گفته است:

((ضحى رسول الله صلى الله عليه وسلم بكبشين أملحين أقرنين فرأيته واضعاً قدميه على صفاحهما سمى، وكبّر))
((پيامبر صلى الله عليه وسلم دو قوچ ابلق را قربانی كرد، و ديدم كه پای خود را بر پهلوهايشان نهاد، بسم الله و الله اكبر می‌گفت و آن‌ها را با دست خود ذبح كرد.))

[ متفق عليه ]

با دست مبارک ذبح نمود.

2 – حکمت آن:

حکمت آن این است که مسلمان توانگر آن را در شکر نعمت‌های متعدد خداوند از جمله نعمت هدایت و زنده ماندن از سالی تا سالی دیگر بیان می‌کند. بهترین شما کسی است که عمرش طولانی وعملش نیکو باشد. از جمله نعمت سلامتی و تندرستی و روزی فراوان که یک فضیلت بزرگ است و کفاره‌ی گناهان و برکت خانواده‌ی قربانی کننده و نزدیکان و دوستان و همسایگان و مسلمانان فقیر است..

3 – شروط وجوب آن:

از جمله شرایط وجود آن:
- توانگری، توانگر کسی است که جدای از نیازهای ضروری صاحب نصاب زکات بوده و یا کسی است که در روزهای عید فقط نیازی به بهای قربانی ندارد یا در طول سال نیاز به این مبلغ ندارد. تعیین معنای توانگر در مذاهب مختلف متفاوت است.
- باید حیوان قربانی باید سالم از عیب و نقص آشکار باشد که منجر به نقص در گوشت حیوان گردد یا به کسانی که آن را مصرف کنند زیان رساند و جایز نیست حیوان دارای بیماری مزمن، کور، لنگ، لاغر و یا گر قربانی شود.
- مستحب است چاق‌ترین و بهترین حیوان قربانی شود و ایشان صلی الله علیه وآله وسلم قوچ سفید شاخ دار را قربانی می‌کرد.

4 – شروط وجوب آن:

زمان قربانی پس از نماز عید قربان و تا اندکی پیش از غروب آفتاب سومین روز از ایام عید می‌باشد. بهترین زمان روز اول پس از نماز عید قربان و پیش از زوال خورشید است. قربانی در شب کراهیت دارد. قربانی تنها باید از شتر، گاو، گوسفند باشد و گوسفند شامل بره و بز می‌باشد به شرط این که بره شش ماه شده باشد و بزغاله از نظر برخی ائمه به یک سال رسیده باشد و مسلمان می‌تواند یک قربانی برای خودش و خانواده‌ی مقیم خود انجام دهد و دقت کنید که برای تمام خانواده یک قربانی کافی است و کسانی که از آن گوشت می‌خورند همه در پاداش شریک‌اند.

5 – ذبح: چگونگی و اذکار آن:

از مستحبات قربانی این است که قربانی کننده رو به قبله باشد و اگر می‌تواند خودش مستقیم قربانی نماید و بگوید: باسم الله، والله أكبر، اللهم هذا منك وإليك، اللهم تقبل مني، ومن أهل بيتي. و می‌تواند به کسی دیگر نیز بسپارد و خودش کنار قربانی باشد چراکه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به فاطمه رضی الله عنها فرمود:

(( قومي إلى أضحيتك فاشهديها، فإنه يغفر لكِ عند أول قطرة من دمها ))
((بیا نزد قربانی‌ات و آن را ببین که خداوند با ریختن اولین قطره‌اش تو را می‌آمرزد.))

[ الترغيب والترهيب از ابي سعيد ]

6 – باید با قربانی چه کرد؟:

مستحب است که آن را به سه بخش تقسیم کرده و خود و خانواده‌اش یک سوم را بردارند و یک سوم دیگر را به خویشان، دوستان و همسایگانش دهد و یک سوم آخر را به مسلمانان فقیر هدیه نماید. خداوند می‌فرماید:

﴿ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ ﴾
(از آنها بخوريد و به تنگدست [سائل] و به بينوا[ى غير سائل] بخورانيد.)

[ سوره حج: 36]

خداوند متعال فرموده است:

﴿ وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ * لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ﴾
(و شتران فربه را براى شما از [جمله] شعاير خدا قرار داديم در آن ها براى شما خير است پس نام خدا را بر آنها در حالى كه برپاى ايستاده‏‌اند ببريد و چون به پهلو درغلتيدند از آن ها بخوريد و به تنگدست [سائل] و به بينوا[ى غير سائل] بخورانيد اين گونه آنها را براى شما رام كرديم اميد كه شكرگزار باشيد* هرگز [نه] گوشت‌هاى آنها و نه خون‌هايشان به خدا نخواهد رسيد ولى [اين] تقواى شماست كه به او مى ‏رسد اين گونه [خداوند] آن‌ها را براى شما رام كرد تا خدا را به پاس آن‌كه شما را هدايت نموده به بزرگى ياد كنيد و نيكوكاران را مژده ده.)

[حج]

تلاش در حفاظت بر انجام فرایض پیش از نوافل

در این ده روز مستحب است که ابتدا فرایض انجام شود و به بهترین شکل شرعی ادا گردد سپس به سنت‌ها و مستحبات و نافله‌ها توجه شود. بنابراین خداوند فقط در دو مورد با انسان اعلام جنگ می‌کند، یکی ربا است:

﴿ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ ﴾
(و اگر (چنين‏) نكرديد، بدانيد به جنگ با خدا و فرستاده وى‏، برخاسته‌ايد.)

[بقره: 279]

دوم این که کسی ولی خدا را اذیت کند. از ابوهریره روایت است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: خداوند فرموده است:

((من عادى لي وليا فقد آذنته بالحرب، وما تقرب إلي عبدي بشيء أحب إلي مما افترضت عليه، وما يزال عبدي يتقرب إلي بالنوافل حتى أحبه، فإذا أحببته كنت سمعه الذي يسمع به، وبصره الذي يبصر به، ويده التي يبطش بها، ورجله التي يمشي بها، وإن سألني لأعطينه، ولئن استعاذني لأعيذنه))
((کسی که با دوستم دشمنی کند با او اعلان جنگ می‌کنم. از وسائلی که بنده‌ام به من تقرب و نزديکی می‌جويد، آن چه بر وی فرض کرده‌ام به من محبوب‌تر است. بنده‌ام هميشه بوسيله‌ی نوافل به من تقرب می‌جويد، تا اين که او را دوست می‌دارم. چون وی را دوست داشتم گوشش می‌شوم که بدان می‌شنود و چشمش که بدان می‌بيند و دستش می‌شوم که بدان چنگ می‌زند و پايی که بدان می‌رود واگر از من چيزی بطلبد به وی می‌دهم و اگر به من پناه جويد، به وی پناه می‌دهم.))

[ بخاري ]

باید فضیلت این ده روز را بدانیم که این‌ها بهترین روزهای عمر غیر حاجی است و انسان در این روزها باید بسیار ذکر گوید، صدقه دهد و روزه بگیرد و واجبات را ادا کند. خداوند سبحان پاداش نیکوکاران را از بین نمی‌برد.
هم چنین مستحب است که انسان قرآن را در این ده روز ختم نماید و اگر نتوانست هر چه امکان داشت بخواند.

موضوع بانک‌های اسلامی را در آینده بحث می‌کنیم

شاید یکی از شما بپرسد: من دو هفته پیش قول دادم درباره‌ی بانک‌های اسلامی سخن بگویم. حقیقتا با برخی دیگر از داعیان بزرگ به این نتیجه رسیدیم که این موضوع هنوز تمام نشده است و باید به تحقیق بیشتری در سازمان‌های زیر دست این بانک‌ها نیز بپردازیم و ناگزیر باید دستگاه‌های شرعی مسئول این بانک‌ها را نیز بشناسیم. اما این کار هنوز تمام نشده است. اگر شتاب کنیم و مردم را از این بانک‌ها بازداریم اشتباه کرده‌ایم و اگر هم شتاب کنیم و مردم را تشویق به این بانک‌ها کنیم باز هم اشتباه کرده‌ایم. این کار نیاز به بحث و بررسی و زمان دارد. شاید به امید خدا مدتی بعد این امر رفع ابهام و روشن گردد.

قانونگذاری الله برای ادب کردن است نه از روی ناتوانی

نکته‌ی دیگر این که در خطبه‌ی پیش‌تر قول دادم درباره‌ی آب سخن بگوییم و ما اکنون در هفته‌ی ششم هستیم و حتی یک قطره باران هم نباریده است. بارها برایتان تاکید می‌کنم که قانون گذاری الله هرگز از روی ناتوانی نیست بلکه برای ادب کردن است، می‌فرماید:

﴿ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ ﴾
(و هيچ چيز نيست مگر آن كه گنجينه ‏هاى آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه‏ اى معين فرو نمى‏فرستيم.)

[حجر: 21 ]

چرا که می‌فرماید:

﴿ وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقاً * لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ﴾
(و اگر [مردم] در راه درست پايدارى ورزند قطعا آب گوارايى بديشان نوشانيم* تا در اين باره آنان را بيازماييم.)

[جن]

﴿ وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ﴾
(و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعا بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى‏ گشوديم.)

[اعراف: 96]

﴿وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ ﴾
(و اگر آنان به تورات و انجيل و آن چه از جانب پروردگارشان به سويشان نازل شده است عمل می‌کردند قطعا از بالاى سرشان [بركات آسمانى] و از زير پاهايشان [بركات زمينى] برخوردار مى‏شدند.)

[مائده: 66]

و براساس این آیه: اگر آنان به قرآن کریم عمل می‌کردند قطعا از بالاى سرشان [بركات آسمانى] و از زير پاهايشان [بركات زمينى] برخوردار مى ‏شدند.

رحمت خداوند همه چیز را فرا گرفته است پس اطاعت و توبه ‌ی ما کجاست؟!

برخی از رصدخانه ها‌ی بزرگ ابری را در فضای خارج از جو رصد کرده‌اند که می‌تواند تمام اقیانوس‌های زمین را هر روز شصت مرتبه پر از آب شیرین کند. امر به دست خدا است. کلید روشن کردنش به دست خدا است. خداوند میلیون‌ها قانون ثبت نموده است. قانون گردش، قوانین فیزیک و شیمی، تمام این قوانین ثابت است. ويژگی‌های این اشیا ثابت است تا نظام هستی استقرار یابد و انسان مورد رحمت قرار گیرد. اگر آهن ويژگی ثابتی نمی‌داشت انسان چگونه با آن رفتار می‌کرد. بنای بلندی می‌ساخت و چون ويژگی‌های آهن تغییر می‌کرد بنا فرو می‌پاشید. فلزات ويژگی‌های ثابتی دارند. شبه فلزات نیز همین طور است. مواد، کشاورزی، تخم ها، آسمان‌ها، ستارگان، میلیون‌ها قانون را خداوند برای رحمت بر ما ثابت نموده است. اما خداوند روزی و تندرستی را متغیر نموده تا ما را تربیت نماید. تا ما را به درگاه خود بکشاند. تا ما را بخواند تا به او پناه بریم. تا به خودمان بیاییم که آن یک پیام الهی است. خشکسالی یک پیام الهی است با وجود آن که در سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز اعجاز وجود دارد. می‌فرماید:

(( ما عام بأمطر من عام ))
((هیچ سالی از سال دیگر پرباران‌تر نیست.))

[ الجامع عن ابن مسعود]

اما این توده‌ی بارانی ثابت هر سال تقسیم خاصی دارد. اکنون ما در خشکسالی هستیم. تمام محصولات تهدید می‌شوند. پروژه‌ها همه در انتظار نابودی است. ناگزیر باید توبه کرد. برخی می‌گویند: نماز باران بخوانیم. این سخن خوبی است و سنت است. در هفته‌ی پیش از آن سخن گفتم. اما تا زمانی که این نماز همراه توبه نباشد و اسلام در خانه‌ها و کارها و درآمدها و هزینه‌های ما جاری نشود بی فایده است. من همیشه بیان می‌کنم هر چه بشقاب‌های ماهواره‌ای بر پشت بام‌ها بیشتر شود بشقاب‌های سفره‌ها کوچکتر می‌شود. هر چه گوشت زنان ارزان‌تر شود گوشت گوسفند گران‌تر می‌شود. و هر چه آب حیا کم شود آب آسمان نیز کمتر می‌شود.
نماز باران کافی نیست. این حقیقت تلخ است. تا زمانی که به درگاه خدا توبه نکنیم و روش زندگی و اوقات فراغت خود را عوض نکنیم و تا زمانی که انواع جشن‌ها و اندوه‌هایمان را بررسی نکنیم و تا زمانی که درآمد حلال نباشد و خیرخواهِ هم نباشیم و به همدیگر رحم نکنیم و به اوامر الهی پایبند نباشیم نماز باران به تنهایی هیج تأثیری ندارد؛ زیرا خداوند به ظاهر حکم نمی‌کند، می‌فرماید:

﴿ وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقا﴾
(و اگر [مردم] در راه درست پايدارى ورزند قطعا آب گوارايى بديشان نوشانيم.)

[ سورة الجن]

﴿وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ﴾
(و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعا بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى‏ گشوديم.)

[اعراف: 96]

آب مایه‌ی حیات است

زندگی بر روی زمین؛ زندگی انسان و حیوان و گیاهان بر پایه‌ی آب است. آب تنها وسیله‌ای است که املاح و مواد غذایی حل شده را برای موجودات زنده درخود داراست و اگر آب نبود زندگی در روی زمین وجود نداشت، خداوند عزوجل می‌فرماید:

﴿وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ﴾
(و هر چيز زنده‏اى را از آب پديد آورديم.)

[ سوره انبياء: 30]

بنابراین خداوند بر ما منت می‌کند و در هر ثانیه باران می‌باراند. دقت کنید در هر دقیقه از آسمان به زمین. بر روی کره‌ی خاکی شانزده میلیون طن آب وجود دارد و هفتاد درصد مساحت زمین را تشکیل می‌دهد و هفتاد درصد وزن انسان را می‌سازد. هم چنین آب در فرایند واکنش‌های شیمیایی درون گیاهان، حیوانات و نیز انسان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند تا به انرژی دست پیدا کنند. آب در تغییر سطح زمین از سنگ سخت به خاک نرم به وسیله‌ی فرسایش نیز نقش دارد. خداوند در قرآن کریم سی و سه بار به صورت نکره و شانزده بار به طور معرفه آن را بیان نموده است. و نیز بیان الهی مبنی بر فرود آمدن آن از آسمان و زنده کردن زمین پس از مردنش دلیلی بر وجود الله است، می‌فرماید:

﴿ إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ﴾
(راستى كه در آفرينش آسمان‌ها و زمين و در پى يكديگر آمدن شب و روز و كشتی‌هايى كه در دريا روانند با آن چه به مردم سود مى ‏رساند و [همچنين] آبى كه خدا از آسمان فرو فرستاده و با آن زمين را پس از مردنش زنده گردانيده و در آن هر گونه جنبنده‏‌اى پراكنده كرده و [نيز در] گردانيدن بادها و ابرى كه ميان آسمان و زمين آرميده است براى گروهى كه مى‏ انديشند واقعا نشانه‏ هايى [گويا] وجود دارد.)

[بقره: 164]

دیدگاه مؤمن نسبت به آب

در این ارشادات پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم دقت کنید دیدگاه مؤمن نسبت به آب باید طبق این حدیث قدسی صحیح باشد که خداوند می‌فرماید:

((أصبح من عبادي مؤمن بي وكافر، فأما من قال: مُطرنا بفضل الله ورحمته فذلك مؤمن بي وكافر بالكوكب، وأما من قال: بنوء كذا وكذا فذلك كافر بي ومؤمن بالكوكب))
((برخی از بندگانم به من ایمان آوردند و برخی کافر شدند. اما کسانی که گفتند: خداوند فضل و رحمت خود را به ما بخشید: این‌ها نسبت به من مؤمن بودند ونسبت به آسمان و زمین کافر شدند، اما کسانی که گفتند: به سبب تقابل فلان ستاره بر ما باران بارید: این‌ها به من کافر شدند و به آسمان و زمین یقین دارند.))

[ متفق عليه ]

از نشانه‌های خداوند در هستی: شوری آب دریاها

از نشانه‌های دال بر بزرگی خداوند شوری آب دریاها است که دانشمندان گفته‌اند: در هر لیتر از آب دریا بیست و هفت گرم نمک وجود دارد. و کل جهان سالانه بیش از پنجاه میلیون تن نمک دریا استفاده می‌کنند و نسبت نمک دریا برابر با سه ونیم درصد آب دریا است یعنی یک کیلومتر مکعب آب دریا دارای سی و چهار میلیون تن نمک است و اگر نمک دریا استخراج شود و خشک شود و بر روی خشکی پنج قاره توزیع شود تمام مکان‌ها را این نمک استخراجی فرش می‌کند و ارتفاع نمک خشک پهن شده بر روی سطح خشکی در سطح تمام مکان‌های آن به صد و پنجاه و سه متر می‌رسد.

منت خداوند بر مخلوقات با فرو فرستادن آب گوارا از آسمان

1 ـ برکت آب:

خداوند آب را با برکت و دارای خیر فراوان توصیف کرده است. فرموده است:

﴿ وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكاً فَأَنْبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِيدِ ﴾
(و از آسمان آبى پر بركت فرود آورديم پس بدان [وسيله] باغ‌ها و دانه‌هاى دروكردنى رويانيديم.)

[ق: 9]

2 ـ ضرورت آب برای انسان:

خداوند برمؤمنان منت نهاده و آب را برایشان فرو فرستاده که مایه‌ی حیاتشان است. می‌فرماید:

﴿هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَكُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ * يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ﴾
(اوست كسى كه از آسمان آبى فرود آورد كه [آب] آشاميدنى شما از آن است و روييدنى[هايى] كه [رمه ‏هاى خود را] در آن مى‏چرانيد [نيز] از آن است* به وسيله آن كشت و زيتون و درختان خرما و انگور و از هر گونه محصولات [ديگر] براى شما مى ‏روياند قطعا در اين‌ها براى مردمى كه انديشه مى كنند نشانه‏اى است.)

[نحل]

3 ـ آب پاک کننده است:

خداوند یکی از بزرگترین فواید آب یعنی پاک کنندگی را بیان نموده و می‌فرماید:

﴿وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ﴾
(از آسمان بارانى بر شما فرو ريزانيد تا شما را با آن پاك گرداند و وسوسه شيطان را از شما بزدايد.)

[انفال: 11]

4 ـ وضو و غسل با آب:

خداوند ما را دستور فرموده در هر نماز با آب وضو بگیریم و در هر جنابت با آب غسل نماییم و می‌فرماید:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا﴾
(اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد چون به [عزم] نماز برخيزيد صورت و دست‌هايتان را تا آرنج بشوييد و سرتان را مسح کنید و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين [هر دو پا] بشویید و اگر جنب‏ايد خود را پاك كنيد [=غسل نماييد])

[مائده: 6]

ارشادات پیامبر برای صرفه جویی در مصرف آب

1 – اسراف نکردن در وضو:

پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم دستور داده است در استفاده‌ی آب صرفه جویی کنیم و اسراف نکنیم. ایشان از کنار سعد که در حال وضو بود می‌گذشت و فرمود:

(( ما هذا الإسراف يا سعد ؟ فقال رضي الله عنه: أفي الوضوء إسراف ؟ قال: نعم، وإن كنت على نهر جارٍ ))
((چرا این قدر اسراف می‌کنی‌ ای سعد؟ او گفت: آیا در وضو هم اسراف است؟ فرمود: آری، حتی اگر بر لب رودخانه‌ای باشی.))

[ أحمد، ابن ماجه از ابن عمرو ]

از ابی درداء روایت است که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از رودخانه‌ای می‌گذشت و ظرفی به همراه داشت. مقداری آب برداشت و وضو گرفت و اضافه‌ی آب را به رودخانه برگرداند و فرمود:

((ينفع الله بها قوماً آخرين))
((خداوند با آن گروهی دیگر را نفع می‌بخشد.))

[ روایت منقول ]

2 – آب صدقه دادن بهترین صدقه است:

این سفارش درباره‌ی مصرف آب است و رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بیان نموده صدقه دادن آب بهترین صدقه است. از سعد روایت است که نزد پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم آمد وایشان فرمود:

((أي الصدقة أعجب إليك ؟ قال: الماء))
((چه صدقه‌ای از نظر شما بهتر است؟ فرمود: آب.))

[ ابو داود از ابي سعيد ]

 

 

3 – آب صدقه دادن بهترین صدقه است:

پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم بیان فرموده است:

((الناس شركاء في ثلاثة الماء والكلأ والنار))
((مردم در سه چیز شریک‌اند؛ آب، زمین زراعی و آتش))

[ ابن ماجه از ابن عباس ]

4 – نهی از نجس کردن آب:

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم از آلوده کردن آب نهی فرموده است. از ادرار در آب ایستاده و شکنجه با ندادن آب نهی فرموده است. شاید کم شدن آب برای مردم عذابی باشد. خداوند می‌فرماید:

﴿ وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقاً * لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَمَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذَاباً صَعَداً﴾
(و اگر [مردم] در راه درست پايدارى ورزند قطعا آب گوارايى بديشان نوشانيم* تا در اين باره آنان را بيازماييم و هر كس از ياد پروردگار خود دل بگرداند وى را در قيد عذابى [روز]افزون درآورد.)

[جن]

بیشتر مجاری رودخانه‌های شام ده‌ها و بیش از ده‌ها کاباره‌ی شبانه بر سر راه‌های آن ایجاد شده است. بر هر رودخانه‌ای کاباره و کافی شاپ است و شراب فروخته می‌شود و رقاصه‌ها را می‌آورند. تمام مسائل موجود در این کاباره‌ها و کافی شاپ‌ها از نظر اسلام حرام است. خداوند متعال می‌فرماید:

﴿ وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ﴾
(و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعا بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى‏ گشوديم ولى تكذيب كردند پس به [كيفر] دستاوردشان [گريبان] آنان را گرفتيم.)

[اعراف: 96]

این‌ها برخی از حقایق درباره‌ی آب بود. ما نیاز فراوانی به آب باران آسمان داریم و نیاز به یاری خداوند داریم باید بنشینیم و توبه کنیم و شب و روز خدایمان را بخوانیم شاید خداوند به ما رحم کند.

((ولولا بهائم رتع، وشيوخ ركع، وأطفال رضع لصب عليكم العذاب صباً))
((اگر چهارپایان در حال چرا، و پیرمردان گوژپشت و کودکان شیرخواره نبودند عذاب سختی می‌شدید.))

[ الجامع الصغير ]

این را می‌گویم و از خداوند متعال برای خود و شما طلب آمرزش می‌کنم از او طلب آمرزش کنید تا مقصود آمرزش خواهان شما را بیامرزد.

* * *

خطبه‌ی دوم:
سپاس خداوند جهانیان را. گواهی می‌دهم که تنها معبود او است. دوست نیکان است و گواهی می‌دهم که سیدنا محمد بنده و فرستاده‌اش می‌باشد. اخلاق والایی دارد. خداوندا درود و سلام بر سیدنا محمد و آل و اصحاب او بفرست.

تا زمانی که تو در میان آنانی خداوند آنان را عذاب نمی‌کند

مؤمن تلاش می‌کند و تا حد توانش حقیقت را میان مردم پخش می‌کند. اما اگر مردم این دعوت را نپذیرفتند چه کند؟ میان خود و خدایش ارتباط خوبی برقرار کند و توبه‌ی نصوح کند و دستورات الهی را در کار و خانه و در خودش اجرا نماید. این آیه فصل الخطاب در این موضوع است:

﴿ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ ﴾
(تا زمانی که تو در میان آنانی خداوند آنان را عذاب نمی‌کند.)

تا زمانی که سنت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در خانه‌های ما و کارهای ما و فعالیت‌ها و حرکات و سکنات و اندوه و شادی‌ها و کسب درآمدها و هزینه هایمان جاری باشد و روش او را عمل نمودیم بنا به نص این آیه هزاران بار محال است خداوند ما را عذاب کند چرا؟ زیرا خداوند وقتی می‌فرماید:

﴿وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ﴾
(و يهودان و ترسايان گفتند ما پسران خدا و دوستان او هستيم)

[مائده: 18]

چه پاسخی به آنان می‌دهد؟

﴿ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ ﴾
(بگو پس چرا شما را به [كيفر] گناهانتان عذاب مى‏كند.)

[مائده: 18]

یعنی دعاهایشان را نپذیرفته است. اگر دعاهایشان را می‌پذیرفت آنان را عذاب نمی‌کرد. این جا استنباط امام شافعی این است که خداوند دوستانش را عذاب نمی‌کند. و اگر مسلمانان گفتند: ما امت محمد هستیم و ما امت آخر و برگزیده و نیک و بهترین امت برای مردم هستیم و خداوند فرموده است چنین باشیم. پاسخ خداوند برای چنین ادعاهایی این است:

﴿قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ﴾
(بگو پس چرا شما را به [كيفر] گناهانتان عذاب مى ‏كند [نه] بلكه شما [هم] بشريد از جمله كسانى كه آفريده است.)

[ سورة المائدة: 18]

مسلمان اگر پاسخ خداوند را ندهد نزد خداوند هیچ ارزشی ندارد یعنی خلاصه‌ی خلاصه این که اوامر الهی در میان ما خوار شده و ما نیز خوار گشته‌ایم. بنابراین ناگزیر باید به خدا برگشت و با او صلح نمود و ناگزیر باید در تمامی امور زندگی‌مان به روش الهی بازگردیم شاید خداوند به ما رحم کند.

دعا

و ما را در زمره كسانى كه هدايت فرموده‏اى هدايت فرما و از آنان كه عافيت بخشيده‏اى قرار ده و ما را مورد مهر قرار ده در ميان آنان كه به ايشان مهر ورزيدى و به آن چه را كه بر ما ارزانى داشته‏اى بركت عطا فرما، و ما را از شرّ حكمى كه براى معصيت‏كاران مقرّر داشته‏اى حفظ كن، زيرا توئى كه فرمان مي‌دهى و كسى را بر تو فرمانى نيست و همانا خوار نگردد آن كه تواش مورد مهر قرار داده و دوست خود گرفته‏اى و عزيز و محترم نباشد آن كه او را دشمن داشته‏اى، والا و بزرگ و رفيعى اى پروردگار ما و در آن چه فرمان دادی سپاس می‌گزاریم. از تو آمرزش می‌خواهیم و به درگاه تو توبه می‌کنیم.
دین ما را برای ما نیک بفرما که این دین عصمت ایمان ماست و دنیای ما را نیک بگردان که ما را در آن زندگی است و آخرتمان را نیک بدار که بازگشت ما به آن جاست و از همه چیز در زندگی برای ما خیر قرار بده و مرگ را بر ما آسان کن‌ای سرور ما‌ ای مولای ما‌ ای پروردگار جهانیان، بار خدایا با حلال خود ما را از حرام بی نیاز کن و با طاعت خود ما را از نافرمانی حفظ بفرما و با فضل و کرم خویش ما را از غیر خود بی نیاز بفرما. خدایا به لطف و رحمت خود کلمه‌ی حق و دین را والایی بخش و اسلام را پیروز گردان و مسلمانان را با عزت فرما و شرک و مشرکین را خوار فرما، بارخدایا متولیان امور مسلمین را به آن چه دوست داری ومی پسندی موفق بدار. چرا که تو بر هر چه بخواهی توانایی و از هر کس بر اجابت شایسته تری.