سوره هایی از قرآن

گوینده :
به نام خداوند بخشنده ی مهربان. درود وسلام بر پیامبر بزرگوارمان صلی الله علیه وآله وسلم . اولین آیه نازل شده در قرآن سفارش به خواندن است یعنی دستور به علم جویی. خداوند می فرماید:

﴿ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ﴾
﴿ بخوان به نام پروردگارت که تو را آفرید ﴾

[سوره علق : 1]

و کسب بیشتر علم مساله ای دیگر است. خداوند می فرماید:

﴿ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْماً ﴾
﴿ و بگو پروردگارا بر دانش من بیفزای ﴾

[سوره طه : 114]

و خداوند قرآن را برای کسانی که اهل علم ودانش اند به تفصيل بیان نموده است:

﴿ كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴾
﴿ كتابى است كه آيات آن به روشنى بيان شده قرآنى است به زبان عربى براى مردمى كه مى‏ دانند ﴾

[سوره فصلت: 3]

اگر کسی از خداوند سبحان بترسد خداوند او را علم می آموزد و این را وعده داده جایی که می فرماید:

﴿ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ ﴾
﴿ و از خدا پروا كنيد، و خدا (بدين گونه‏) به شما آموزش مى‏ دهد ﴾

[سوره بقره ]

آب زمزم

و امروز در خدمت دکتر محمد راتب النابلسی استاد دانشگاه دمشق و خطیب ومدرس دینی دانشگاه های دمشق هستیم. خوش آمدید.
از جمله اموری که از روزگاران قدیم اتفاق افتاده پیدایش آب در صحرا بوده است. پیدایش آب برای سیدنا اسماعیل معجزه بود است. و آب زمزم در احادیثی از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز وارد شده است. اگر بخواهیم به طور کلی درباره ی این معجزه سخن بگوییم در این باره چه خواهید گفت؟
دكتر راتب:
به نام خداوند بخشنده ی مهربان. سپاس خداوند جهانیان را و درود بر سیدنا محمد راستین وعده وامانت دار.
می توانیم عنوان این گفتگوی زیبا را آب زمزم بگذاریم. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم درتوصیف آب چاه زمزم می فرماید:

(( إِنَّهَا مُبَارَكَةٌ، إِنَّهَا طَعَامُ طُعْمٍ ))
((زمزم، آب مبارکی است، وغذایی است که گرسنه را سیر می کند))

[مسلم از عباده بن صامت در حدیثی طولانی روایت کرده است]

در روایتی که بزّاز با سند صحیح از ابوذر روایت کرده است پیامبر – صلی الله علیه و سلم –فرمود :

(( وَشِفَاءُ سُقْمٍ ))
((و شفای بیماری است))

[بزار با سند صحيح از صفيه]

ابن جریح – رحمه الله – می‌گوید : شنیدم که گفته شد :

(( خَيْرُ مَاءٍ فِي الأَرْضِ مَاءُ زَمْزَمَ ))
((بهترین آب بر روی زمین آب زمزم است ))

[طبرانی در الاوسط والكبير با راویان ثقه]

متون دینی وحقایق

ما در آغاز این دیدار مبارک متن ها را بیان می کنیم و سپس حقایقی علمی تایید کننده ی آن را ارائه می دهیم. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در حدیثی دیگر می فرماید. از جابربن عبدالله روایت شده است که گفت : شنیدم که رسول خدا – صلی الله علیه و سلم – می‌فرماید :

(( مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ ))
((آب زمزم برای کسی که از آن می‌نوشد، مفید است))

[ابن ماجه]

یعنی دارای فواید بسیاری است .
و در حدیثی دیگر از ابن عباس به صورت مرفوع روایت شده که ایشان فرموده است:

(( فَإِنْ شَرِبْتَهُ تَسْتَشْفِي بِهِ شَفَاكَ الله، وَإِنْ شَرِبْتَهُ مُسْتَعِيذاً بِهِ أَعَاذَكَ اللهُ، وَإِنْ شَرِبْتَهُ لِيَقْطَعَ ظَمَأَكَ قَطَعَهُ اللهُ))
((هرگاه آن را بنوشی و از خداوند به وسیلة آن طلب شفا نمایی خداوند تو را شفا می‌دهد. اگر آن را بنوشی تا تو را سیر کند، خداوندا تو را سیر می‌نماید. اگر آن را بنوشی تا تشنگی‌ات قطع شود، خداوند تشنگی‌ات را برطرف می‌نماید.))

[حاكم در مستدرک]

گوینده :
گویا این حدیث تفسیر حدیث دیگری است که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

(( مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ ))
((آب زمزم برای کسی که از آن می‌نوشد، مفید است))

یعنی: هر کس به نیتی این آب را می نوشد .
دكتر راتب:
و گویا نوشیدن این آب نوعی از عبادت است .
از محمدبن عبدالرحمن بن أبی بکر روایت شده که نزد عبدالله ‌بن عباس نشسته بودم، مردی نزد او آمد [ابن عباس] پرسید : از کجا آمده‌ای؟ گفت : از چاه زمزم. پرسید : آیا آنگونه که شایسته است از آن نوشیدی؟ گفت: چگونه؟ گفت : در هنگام نوشیدن آن رو به قبله کن، نام خداوند را یاد کن و سه بار نفس بکش و از آن بنوش تا کاملاً سیر می‌شوی. وقتی نوشیدن تمام شد، خداوند را شکر کن؛ زیرا پیامبر خدا – صلی الله علیه و سلم – می‌فرمود :

(( إِنَّ آيَةَ مَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْمُنَافِقِينَ إِنَّهُمْ لَا يَتَضَلَّعُونَ مِنْ زَمْزَمَ ))
((تفاوت ما با منافقان این است که آنها از آب زمزم کاملاً سیراب نمی‌شوند و از آن زیاد نمی‌نوشند ))

[سنن ابن ماجه]

سیراب شدن یعنی آنقدر بنوشید که شکمتان پر شود و در نوشیدن این آب زیاده روی کنید. طبیعتا از این احادیث وسخنان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و چنان که می دانید سخنان ایشان دستور محسوب می شود در عقیده ی مسلمان، تنها پیامبر معصوم است. پس تمام سخنان و اعمال ایشان سنت است؛ زیرا خداوند بزرگ ما را دستور فرموده تا همه چیز را از او بگیریم. می فرماید:

﴿ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا ﴾
﴿ و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت بازايستيد ﴾

[سوره حشر:7]

سخن و عمل و اقرار پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم سنت است. باید بدان عمل شود؛ زیرا خداوند او را از اشتباه در اقوال وکردار و بیانش مصون و معصوم نگه داشته است. اگر برخی از خیال پروازان فکر کنند او معصوم نیست امر به الگو گیری از ایشان امر به گناه خواهد بود. مردمان بسیاری هستند که می خواهند ما فقط به قرآن بسنده کنیم و اگر این را بگویند با متن قرآن مخالفت نمود اند؛ زیرا خداوند ما را به گرفتن از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم امر فرموده است.

معناى واژه تضلع

گوینده :
جناب دکتر شما حدیث پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را اینجا بیان نمودید که می فرماید:

(( إِنَّ آيَةَ مَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْمُنَافِقِينَ إِنَّهُمْ لَا يَتَضَلَّعُونَ مِنْ زَمْزَمَ ))
((تفاوت ما با منافقان این است که آنها از آب زمزم کاملاً سیراب نمی‌شوند و از آن زیاد نمی‌نوشند ))

معنای واژه ی تضلُّع چیست؟
دکتر راتب:
تضلع یعنی اینکه یک شکم سیر از این آب بنوشید و در نوشیدن آن زیاده روی کنید! این معنای این واژه است. اما در هر حال نوشیدن آب زمزم آدابی دارد.
از محمدبن عبدالرحمن بن أبی بکر روایت شده که نزد عبدالله ‌بن عباس نشسته بودم، مردی نزد او آمد [ابن عباس] پرسید : از کجا آمده‌ای؟ گفت : از چاه زمزم. پرسید : آیا آنگونه که شایسته است از آن نوشیدی؟ گفت: چگونه؟ گفت : در هنگام نوشیدن آن رو به قبله کن، نام خداوند را یاد کن و سه بار نفس بکش و از آن بنوش تا کاملاً سیر می‌شوی. وقتی نوشیدن آب تمام شد، خداوند را شکر کن؛ زیرا پیامبر خدا – صلی الله علیه و سلم – می‌فرمود :

(( إِنَّ آيَةَ مَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْمُنَافِقِينَ إِنَّهُمْ لَا يَتَضَلَّعُونَ مِنْ زَمْزَمَ ))
((تفاوت ما با منافقان این است که آنها از آب زمزم کاملاً سیراب نمی‌شوند و از آن زیاد نمی‌نوشند ))

[سنن ابن ماجه]

حرص بر تضلع

بدون تردید در راستای عمل به این ارشادات، یاران پیامبر و تابعین و بسیاری از علمای مسلمان و عموم مسلمین بر سیراب شدن از آب زمزم تأکید فراوان داشتند. به ویژه زمانی که به حج وعمره می رفتند یعنی با نیت خاصی شکم خویش را از آن آب پر می کردند؛ زیرا دعا کردن در هنگام نوشیدن آب زمزم مستحب است. پس زمزم برای کسی که با هر نیتی از آن می‌نوشد، مفید و سودمند است.

(( اللَّهُمَّ إِنَّي أَشْرَبُه لِظَمأِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ ))

((پروردگارا من آن را برای [رهایی از] تشنگی روز قیامت می‌نوشم))

همچنین از ابن عباس روایت شده است که هرگاه آب زمزم را می‌نوشید می‌گفت:

(( اللهم إني أَسْألُكَ عِلْماً نافعاً، ورِزْقاً وَاسِعاً، وشِفَاءً مِن كُلِّ دَاءٍ ))
((پروردگارا از تو می‌خواهم علم سودمند، رزق فراوان و شفای هر دردی را به من عنایت فرمایی))

یکی از علما می‌گوید :

((مَاءُ زَمْزَمَ سَيِّدُ الْمِيَاهِ، وَأَشْرَفُهَا، وَأَجَلُّهَا قَدْراً، وَأَحَبُّهَا إِلَى النُّفُوسِ، وَأَغْلاَهَا ثَمَنًا، وأَنْفَسُهَا عِنْدَ النَّاسِ، وَهُو هَزْمَةُ جِبْرِيلَ، وَسُقْيَا اللهِ إِسْمَاعِيلَ ))
((«آب زمزم سرور آبهاست و بهترین، ارزشمندترین، دوست‌داشتنی‌ترین، گرانبهاترین آبها در نظر مردم است))

[ابن القيم في زاد المعاد]

آنچه در بالا ذکر شد مطالبی از سنت صحیح و آثار بود که درباره آب زمزم روایت شده است، می‌خواهیم بدانیم که در زمینه علم و تحقیقات دقیق علمی درباره آب زمزم چه چیزی وجود دارد؟

پژوهش های علمی در باره ی آب زمزم

گوینده :
آیا پژوهش علمی در این زمینه وجود دارد؟
دكتر راتب :
شاید حالا وارد اصل موضوع شده باشیم. ما با متون صحیح و مستند نقل شده از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در باره ی آب زمزم سخن آغاز نمودیم.
در سال 1973 م. و 1980 م. شرکت‌های جهانی بزرگ و متخصص در زمینه شیمی تحقیقات و تجزیه و تحلیل‌های شیمیایی فراوانی درباره آب زمزم انجام دادند و به نتایج عجیبی دست یافتند. به طوری که ثابت شد آب زمزم از وجود هرگونه میکروب که باعث آلودگی آن می‌شود پاک می‌باشد.
آبهای معدنی – که مردم به خرید آنها گرایش و علاقه فراوانی دارند – در هر لیتر از 150 تا 350 میلی‌گرم در لیتر املاح معدنی دارند. اما این نسبت در آب زمزم به 2000 میلی‌گرم در لیتر می‌رسد. از مهمترین این عناصر می‌توان به کلسیم، سدیم، منیزیم، پتاسیم و غیره اشاره کرد.

 

آب مبارک

گوینده :
آیا این آب از نظر تعبدی ويژگی منحصر به فردی نسبت به سایر آب ها دارد و ويژگی هایش متفاوت با آنچه گفتیم می باشد؟
دكتر راتب :
در باره ی این آب حقایق فراوانی وجود دارد که آن را بیان می کنم.
آب زمزم از جمله معدود آبهایی است که عنصر کلسیم در آن بسیار فراوان است به طوری که نسبت کلسیم در آن به 200 میلی‌گرم در لیتر می‌رسد، بنابراین پیامبر گرامی اسلام – صلی الله علیه و سلم – درست فرموده‌اند که :

(( إِنَّهَا مُبَارَكَةٌ إِنَّهَا طَعَامُ طُعْمٍ ))
((این آب دارای برکت و غذاست))
(( وَشِفَاءُ سُقْمٍ ))
(( و شفای بیماری است ))

می دانید که انسان دارای یک اسکلت است و یک ويژگی به نام بازسازی، تخریب وساخت وجود دارد. اگر انسان در برخی از موارد نسبت به جذب عنصر کلسیوم کوتاهی کند این اسکلت به نرمی استخوان که بیماری خطرناکی است، دچار می شود. اگر استخوان لگن شخص کهنسالی بشکند دیگر قیامت بر پا خواهد شد. به همین دلیل این آب مبارک است:

(( إِنَّهَا طَعَامُ طُعْمٍ ))
((این آب غذاست))

حقایق و آمار و ارقام

تحقیقات علمی مستند ثابت می‌کند کسانی که این گونه آبها را می‌نوشند به بیماری شریان‌های تاجی قلب کمتر دچار می‌شوند. به همین دلیل باید گفت پیامبر خدا – صلی الله علیه و سلم – به درستی فرموده است :

(( وَشِفَاءُ سُقْمٍ ))
((آب زمزم شفای بیماری است))

تمام سخنان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم دارای حقایقی علمی هستند که دانشمندان بعدها به آن دست یافته اند. چنانکه آبی بیش از 250 میلی‌گرم در لیتر بیکربنات داشته باشد، به عنوان آب گازدار و کمک‌کننده به هضم غذا محسوب می‌شود. از جمله مشهورترین آب‌های گازدار در جهان آب‌های چشمه افیان در فرانسه است. به طوری که نسبت بیکربنات در آن به 357 میلی‌گرم در لیتر می‌رسد.
اکنون دقت کنید: اما نسبت بیکربنات در آب زمزم 366 میلی‌گرم در لیتر است و این بیشترین نسبت وجود بیکربنات در آب های جهان است. در حقیقت پیامبر خدا – صلی الله علیه و سلم – به درستی فرموده است که :

(( مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ ))
((آب زمزم برای کسی که از آن بنوشد مفید است))

درمان هر دردی

گوینده :
جناب دکتر آیا دانشمندان و به ويژه پزشکان تا کنون به این استدلال رسیده اند که این آب را به عنوان دارو برای بیماری خاصی به بیماران خود نسخه نمایند؟
آری – زیرا پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم وقتی فرمود:

(( وَشِفَاءُ سُقْمٍ ))
(( و درمان بیماری است ))

ناگزیر باید دنبال کاربردهای پزشکی این آب ها بود.
به همین تناسب درباره ی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می توان این آب را از دلایل نبوت او دانست. از جابر از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت است که فرمود:

(( لِكُلِّ دَاءٍ دَوَاءٌ ، فَإِذَا أُصِيبَ دَوَاءُ الدَّاءِ بَرَأَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ ))
((هر دردی را دارویی است که چون بدان دسترسی باشد به اراده خدای بزرگ شفا یابد))

[صحيح مسلم]

اگر بیماری این حدیث را بخواند سراسر دلش پر از امید به الله می گردد و اگر پزشکی آن را بخواند احساس می کند نسبت به آن سطح پایینی دارد!

(( لِكُلِّ دَاءٍ دَوَاءٌ ))
(( هر دردی را درمانی است ))

بیماری وجود دارد به نام دروازه ی خروج و هیچ درمانی ندارد و آن بیماری، مرگ است. انسان چگونه با یک بیماری لاعلاج از دنیا می رود. این بیماری از یک سوی بدنش آغاز می شود واوج می گیرد. گاهی این شخص پیامبر و یا فرد بزرگ و یا اولیاء می باشد. بیماری مرگ دروازه ی خروج است. این بیماری درمان ندارد. اما دیگر بیماری ها همه:

(( لِكُلِّ دَاءٍ دَوَاءٌ ))
((هر دردی را درمانی است))

در پاسخ به سئوال زیبایتان: یکی از دانشمندان علوم پزشکی در کتابی که در سال 1995 م. چاپ شده است می‌نویسد آبهای معدنی برای درمان بسیاری از بیماری‌های روماتیسم و افزایش اسید معده، اسهال مزمن و سوءهاضمه مفید است، باعث افزایش و تسهیل عمل دفع ادرار و ترمیم کمبود موادمعدنی در بدن می‌شود. رسول خدا – صلی الله علیه و سلم – به درستی فرموده‌اند که :

((فَإِنْ شَرِبْتَهُ تَسْتَشْفِي بِهِ شَفَاكَ الله ، وَإِنْ شَرِبْتَهُ مُسْتَعِيذاً بِهِ أَعَاذَكَ اللهُ ، وَإِنْ شَرِبْتَهُ لِيَقْطَعَ ظَمَأَكَ قَطَعَهُ اللهُ ((
((هرگاه آن را بنوشی و از خداوند به وسیله آن طلب شفا نمایی خداوند تو را شفا می‌دهد. اگر آن را بنوشی تا تو را سیر نماید، خداوند به وسیله آن تو را سیر می‌کند. اگر آن را بنوشی تا تشنگی‌ات قطع شود، خداوند تشنگی‌ات را برطرف می‌نماید))

آبی که نوشیدنش عبادت است

اما چرا نوشیدن این آب عبادت محسوب می شود؟ آب زمزم شیرین و گوارا نیست. انسان دوست دارد آب شیرین وزلال را بنوشد. این آب اندکی نمک دارد. به همین دلیل آب زمزم شیرین و گوارا نیست. بلکه کمی شور است انسان فقط با اعتقاد به برکت موجود در آن این آب را می‌نوشد. سیر شدن از آن دلیل بر ایمان فرد است.

یک داستان مشهور از آب زمزم

گوینده:
سبحان الله! حقایق شگفت انگیزی بود که جناب دکتر درباره ی این آب و املاح معدنی و شفای موجود در آن بیان کردند. فرمودید که این آب معجزه است. آیا پیش از این هم اتفاق افتاده کسی با این آب شفا یابد؟
دكتر :
داستان بسیار مشهوری وجود دارد. یک مدرس زن مغربی در پاریس مقیم بود. به تومور بدخیم در مغز خود دچار شده بود. پزشک او به وی گفته بود تنها چند هفته دیگر زنده خواهد بود. وی تصمیم گرفت به سرزمین مقدس برود تا عمر خود را در حج عمره ی بیت الله حرام به پایان برساند. او به طرز ناباورانه ای آب زمزم نوشید. شفای کامل حاصل شد. او به فرانسه باز گشت و نزد پزشک خود رفت و ماجرا را برایش بازگو نمود. و این گونه داستانی بسیار مشهور خلق نمود و بیان داشت که چگونه خداوند وی را با این آبی که در بیت الله حرام قرار داده ، شفا داد.

تناسب گذشته وحال

می خواهم بپرسم وقتی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم هنگامی که این حقایق را برای ما بیان فرمود که با نتایج تحقیقات پیشرفته ی علمی تناسب کامل دارد، کدام موسسات عالی در زمان ایشان صلی الله علیه وآله وسلم وجود داشتند که این همه حقایق شگفت آور آب زمزم را به او گفته باشند؟ کدام هیئت ها و پژوهش های تخصصی است که به این نتایج در باره ی آب زمزم دست یافته است؟ و ابَر آزمایشگاه هایی که به آزمایش و بیان نتایج نسبت املاح معدنی در آب زمزم با دقت فراوان دست یافته اند، چه نوع آرمایشگاه هایی بوده اند که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز به آنان استناد کرده است؟ این وحی است!

﴿ وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى ﴾
﴿ و از سر هوس سخن نمى‏ گويد * اين سخن بجز وحيى كه وحى مى ‏شود نيست ﴾

[سوره نجم: 3ـ4]

و من مایلم این تناسبات شگرف میان سخنان ایشان در هزار وچهارصد سال پیش و میان داده های علم نوین را نام گذاری کنم و این تناسب ممکن است در عنوان دلایل نبوت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم جای گیرد.
وقتی آیه ای قرآنی و یک حقیقت علمی قطعی بسیار روشن با یکدیگر بسیار تناسب کامل دارند می گویم: این از اعجاز قرآن کریم است. اما اگر حدیث شریفی را تماما متناسب با داده های علم جدید ببینم تمایل دارم میان اعجاز علمی و دلایل نبوت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرق بگذارم. و می توان این نشست وگفتگو را به زیر عنوان دلایل نبوت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نامید.
گوینده :
در پایان این قسمت هم چنان از آب زمزم سخن گفتیم و از خداوند سبحان می خواهیم ما را از حوض پیامبرش صلی الله علیه وآله وسلم سیراب نماید. و در دنیا نیز از این آب هایی که در صحرا برای سیدنا اسماعیل ظهور یافت، به ما بنوشاند چنان که تا کنون از آن می نوشیده ایم.
تا دیدار بعد