تعريف قانون:

سنت‌ها قانون را در مقابل دین قرار‌ می‌دهند:

﴿ اسْتِكْبَارًا فِي الْأَرْضِ وَمَكْرَ السَّيِّئِ ۚ وَلَا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ ۚ فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ ۚ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ۖ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا (43) ﴾

﴿ به خاطر استكبار در زمین و حیله گری‌های زشت است، و حیله گری‌های زشت جز دامنگیر حیله گران‌ نمی‌گردد. آیا آنان انتظار دارند سرنوشتی جز سرنوشت پیشینیان را داشته باشند؟! هرگز دگرگونی و تبدیلی در شیوه‌ی رفتار خدا (در معامله با ملّت‌ها) نخواهی یافت و هرگز نخواهی دید كه روش خدا تغییر مسیر و جهت دهد﴾

[ [سوره فاطر] ]

أنواع سنت‌ها:

اولا: سنت‌های دفع کننده:

1_هدایت بیانی:

﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (24)  ﴾

﴿ ای مؤمنان، فرمان خدا را بپذیرید و دستور پیغمبر او را قبول كنید هنگامی كه شما را به چیزی دعوت كند كه به شما زندگی (مادی و معنوی و دنیوی و اخروی) بخشد و بدانید كه خداوند میان انسان و دل او جدائی‌ می‌اندازد (و‌ می‌تواند انسان را از رسیدن به خواسته‌ها و آرزوهای دل باز دارد) و بدانید كه همگان در پیشگاه خدای سبحان گرد آورده‌ می‌شوید. ﴾

[ سورهی انفال]

توصیف کسانی که از خدا دور شده اند در قرآن:

﴿ أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ ۖ وَمَا يَشْعُرُونَ (21) ﴾

﴿ مردگانند، نه زندگان و‌ نمی‌دانند كه ( پرستش كنندگانشان ) چه وقت زنده و برانگیخته‌ می‌گردند. ﴾

[ سوره‌ی نحل]

﴿ وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ ۖ وَإِن يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ ۖ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ ۖ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ ۚ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ ۚ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ ۖ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ (4) ﴾

﴿ هنگامی كه ایشان را‌ می‌بینی، پیكر و سیمایشان تو را‌ می‌گیرد و به شگفت‌ می‌آورد و هنگامی كه به سخن درمی آیند به سخنانشان گوش فرا‌ می‌دهی. (با وجود این جذبه سیما و گیرائی گفتار) آنان انگار تخته هائی هستند كه (بر دیوار) تكیه داده شده باشند (بی جان و بی ایمان، هیكل‌های توخالی، درونهای بی نور و صفا). هر فریادی را بر ضدّ خود‌ می‌پندارند و هر آوازی را به زیان خویش ! آنان دشمنان بشمارند و از ایشان برحذر باش. خدایشان بكُشد ! چگونه ( از حق ) برگردانده‌ می‌شوند. ﴾

[ سوره‌ی منافقون ]

﴿ أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ ۚ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ ۖ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا (44) ﴾

﴿ آيا گمان‌ می‌بری كه بیشتر آنان‌ می‌شنوند یا‌ می‌فهمند؟! ایشان همچون چهارپایان هستند و بلكه گمراه ترند. ﴾

[ سوره‌ی فرقان ]

﴿ مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا ۚ بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (5) ﴾

﴿ داستان آنان كه تورات بر دوششان نهاده گشت، آن‌گاه به مقتضای آن عمل نكردند، مانند داستان درازگوشی است كه كتاب‌هایی بار داشته باشد، بد است وصف مردمی كه آیات خدا را تكذیب كردند و خدا مردم ستمكار را هدایت‌ نمی‌كند. ﴾

[ سوره‌ی جمعه  ]

﴿ ای مؤمنان، فرمان خدا را بپذیرید و دستور پیغمبر او را قبول كنید هنگامی كه شما را به چیزی دعوت كند كه به شما زندگی (مادی و معنوی و دنیوی و اخروی) بخشد ﴾

2- تنبیه تربیتی: 

﴿ وَلَنُذِيقَنَّهُم مِّنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَىٰ دُونَ الْعَذَابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (21) ﴾

﴿ و قطعا به آنان عذاب نزدیک [این جهانی ] را قبل از عذاب بزرگ‌ می‌چشانیم، باشد كه آنان باز گردند ﴾

[ سوره‌ی سجده ]

﴿ مِن دُونِهِ ۖ فَكِيدُونِي جَمِيعًا ثُمَّ لَا تُنظِرُونِ (55) إِنِّي تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ رَبِّي وَرَبِّكُم ۚ مَّا مِن دَابَّةٍ إِلَّا هُوَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا ۚ إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ (56) ﴾

﴿ به جز خدا همگی به نیرنگ و چاره جوییم بپردازید. من بر خدا تکیه کرده ام که پروردگار من و پروردگار شماست. هیچ جنبنده ای نیست مگر این که خدا بر او تسلط دارد، بی گمان خدای من بر صراط مستقیم قرار دارد ﴾

[ سوره‌ی هود ]

﴿ قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ (108) ﴾

﴿ بگو: اين راه من است كه من با آگاهی و بینش به سوی خدا‌ می‌خوانم و پیروان من هم ( چنین‌ می‌باشند ) و خدا را منزّه (از انباز و نقص و دیگر ناشایست) می‌دانم، و من از زمره مشركان‌ نمی‌باشم ﴾

[ سوره‌ی يوسف ]

3- اکرام تدریجی:

4- نابود کردن: 

ثانياً_ سنت‌های بازدارنده / مصیبت ها:

(( إنْ شِئْتَ أَنْ أُطْبِقَ عليهمُ الأخْشَبَيْنِ، فَقالَ له رَسولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عليه وَسَلَّمَ: بَلْ أَرْجُو أَنْ يُخْرِجَ اللَّهُ مِن أَصْلَابِهِمْ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ وَحْدَهُ لا يُشْرِكُ به شيئًا ))

(( اگر می خواهى آن دو کوه را بر آن‌ها فرود آورم؟ پس رسول خدا صلى الله عليه و آله به او فرمود: بلكه اميدوارم خداوند از پشت آن‌ها کسانی را بیرون بیاورد که تنها خدا را عبادت‌ ‌كنند و چیزی را شریک او قرار‌ ندهند ))

[ صحيح مسلم ]

مفهوم لذت:

اراده ی خدا به این معنا نیست که او دستور داده یا پسندیده است:

﴿ مَّا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِن شَكَرْتُمْ وَآمَنتُمْ ۚ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا (147) ﴾

﴿ خداوند چه نیازی به عذاب دادن شما دارد اگر شكرگزاری كنید و ایمان بیاورید؟ پروردگار شكرگزار ـ طاعت و عبادت بندگان و ـ آگاه ـ از اعمال و نیات همگان ـ است ﴾

[ سوره‌ی نساء ]

باید به مرگ توجه کرد:

﴿ وَكَيْفَ أَخَافُ مَا أَشْرَكْتُمْ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُم بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا ۚ فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ ۖ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ (81) الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُم بِظُلْمٍ أُولَٰئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ (82) ﴾

﴿ چگونه من از چیزی كه آن را شریک خدا‌ می‌سازید‌ می‌ترسم ؟ و حال آن كه شما از این‌ نمی‌ترسید كه برای خداوند چیزی را شریک‌ می‌سازید كه خداوند دلیلی بر (حقّانیت پرستش) آن برای شما نفرستاده است ؟ پس كدام یك از دو گروه (بت پرست و خداپرست) شایسته تر به امن و امان است، اگر‌ می‌دانید؟! كسانی كه ایمان آورده باشند و ایمان خود را با شرک نیامیخته باشند، امن و امان ایشان را سزا است و آنان راه یافتگان هستند ﴾

[ سوره‌ی نساء ]

﴿ سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا ۖ وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ ۚ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِينَ (151) ﴾

﴿ در دل‌هاي كافران رُعْب و هراس خواهیم انداخت، از آن رو كه چیزهائی را شریک خدا ساخته اند كه خداوند دلیل و برهانی (بر حقّانیت آن‌ها) فرو نفرستاده است، و جایگاه آنان آتش ( دوزخ ) است، و جایگاه ستمكاران چه بد جایگاهی است ﴾

[ سوره‌ی آل عمران  ]

و سپاس خداوند جهانیان را