سپاس خداوند جهانیان را و درود بر سیدنا محمد راستین وعده‌ی امانت دار. بار خداوندا ما را از تاریکی‌های جهل و گمان به سوی نور شناخت و دانش و از لجنزار شهوت‌ها به سوی باغ‌های بهشت برین بیرون ببر.

یکی از نام‌های نیک خداوند: (الرحیم):

برادران گرامی، با نام جدیدی از نام‌های نیک خداوند با عنوان ((الرحیم)) در خدمت شما هستیم.

نام الرحیم در قرآن و سنت شریف ذکر شده است:

نام الرحیم الله در قرآن و هم‌چنین در سنت صحیح پیامبر آمده است. این نام خداوند هم به صورت مطلق یعنی به صورت غیر مضاف آمده، هم به صورت معرفه به الف و لام و هم به صورت اسم تنوین دار. نام الرحیم در شش جای قرآن با اسم الرحمن آمده است.

این نام خداوند بر رحمت خاص خداوند برای مؤمنان تأکید دارد:

نام رحیم، همراه دیگر نام‌های الهی از جمله تواب، غفور، رئوف، ودود، و عزیز آمده است، به این دلیل که نام رحیم، رحمتی را در بر دارد که مخصوص مؤمنان است. درحالی که الرحمن دلالت بر رحمت عام خداوند دارد. برای درک این مطلب فرض کنید در یک مدرسه در طول سال تحصیلی همه دانش آموزان از امکانات عمومی یکسانی برخوردار باشند، همه آن‌ها میز و صندلی های مدرسه استفاده می کنند، کافه‌هایی جهت تغذیه آن‌ها موجود باشد، به آن‌ها امکانات یکسان ارائه شده و همگی پیگیری می‌شوند و مقصر مؤاخذه می‌شود و والدینش فرا خوانده می‌شوند، داده ها نسبت به همه یکسان است، از طرف دیگر ادب کردن، پیگیری، تنبیه و غیره هم انجام می‌شود ولی بعد از اینکه امتحان داده شود از دانش آموزان موفق تجلیل به عمل می‌آید. پس نام الرحمن شامل همه مخلوقات می‌شود: مؤمن، کافر، ملحد، کسی که راه درست در پیش گیرد و منحرف، اما نام الرحیم شامل کسانی که به الله و رسولش ایمان آورده و در پیروی از دستوراتش استقامت کردند و هدفی را که برای آن آفریده شده اند را به تحقق رساندند.
پس رحمتی که در اسم رحیم است رحمتی است خاص که فقط مخصوص مؤمنان است. در مدرسه نیز اینگونه است، بزرگداشت فقط مخصوص دانش آموزانی است که موفق بوده اند در طول سال تحصیلی همه دانش آموزان از بهره‌های مشترکی برخورداربوده اند، دانش آموز کوشا یا تنبل و تمام ویژگی ها برای همه ی دانش آموزان یکسان بوده است، اما پس از امتحانانت، جایزه، بزرگداشت، تقدیر و جشنی که دانش آموزان موفق را از دیگران متمایز می سازد، فقط مخصوص افراد برتر و موفق تر است.
به همین سبب اسم رحیم بر رحمت خاص خداوند برای مؤمنان تأکید می‌کند. پیش از این گفته بودم که پدر همه‌ی فرزندان را به یک اندازه خوراک و پوشاکشان را می‌دهد، هر کدام از آن‌ها اتاق مخصوص به خودشان را دارند اما با فرزندی که صالح و نیکوکار در حق والدین است به صورتی خاص برخورد می‌کند، با عشق و محبتی خاص رفتار می‌کند.

خداوند عزوجل در در دنیا نسبت به تمام آفریده‌ها رحمن است، اما در آخرت نسبت به بنده‌های مؤمن خود رحیم است:

برادران، الله عز و جل در این دنیا رحمان برای تمام مخلوقات است، ولی در سرای آخرت با مؤمنان رحیم (مهربان) است آیات الهی بر این صحه می‌گذارد از جمله این گفته خداوند:

﴿ تَنزِيلٌ مِنْ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ(2) ﴾
﴿ وحى [نامه‌]اى است از جانب [خداى‌] رحمتگر مهربان. (2) ﴾

( سوره فصلت )

نام الرحمن به رحمت خداوند در این دنیا اشاره دارد و نام الرحیم به رحمت آخرت اشاره دارد:

﴿ سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ(58) ﴾
﴿ از جانب پروردگار[ى‌] مهربان [به آنان‌] سلام گفته مى‌شود. (58) ﴾

( سوره يس )

درود، همچنین وقتی خداوند می‌فرماید:

﴿ يَاأَبَتِ إِنِّي أَخَافُ أَنْ يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِنْ الرَّحْمَانِ (45) ﴾
﴿ پدر جان، من مى‌ترسم از جانب [خداى‌] رحمان عذابى به شما رسد و يار شيطان باشى.» (45) ﴾

( سوره مريم )

در خلال نام الرحمن عذاب، زلزال، سیل، ویرانی وجود دارد:

﴿ قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ ﴾
﴿ بگو: «او تواناست كه از بالاى سرتان يا از زير پاهايتان عذابى بر شما بفرستد يا شما را گروه گروه به هم اندازد [و دچار تفرقه سازد] و عذاب بعضى از شما را به بعضى [ديگر] بچشاند.»﴾

(سوره انعام آيه: 65 )

همه‌ی اینها به واسطه‌ی اسم الرحمن است. پزشکی که آپاندیس بیمار خود را ملتهب می‌یابد و تشخیص می‌دهد که باید بستری، بی هوشی وعمل جراحی روی اوانجام شود، همه‌ی اینها با انگیزه ی ((رحمت)) است، عمل جراجی با انگیزه ی رحمت صورت می گیرد.

گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها معالجه‌ای الهی است از خلال اسم الرحمن است:

در واقع همه‌ی گرفتاری‌ها و بلاها، معالجه ای از سوی خداوند رحمن است، در دنیا رحمن است اما بعد از پایان یافتن این دنیا و ورود به جهان آخرت، خداوند عزوجل نسبت به بندگان مؤمن خود رحیم است، بندگانی که دعوت پروردگار خود را اجابت نموده، توبه کردند، به خدا روی آوردند و بر او توکل نمودند.

﴿ تَنزِيلٌ مِنْ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ(2) ﴾
﴿ وحى [نامه‌]اى است از جانب [خداى‌] رحمتگر مهربان. (2) ﴾

( سوره فصلت )

﴿ سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ(58) ﴾
﴿ از جانب پروردگار[ى‌] مهربان [به آنان‌] سلام گفته مى‌شود. (58) ﴾

( سوره يس )

﴿ نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴾
﴿ به بندگان من خبر ده كه منم آمرزنده مهربان﴾

( سوره حجر )

این در قرآن بود و اما اسم رحیم در سنت:

(( يا رسول الله علمني دعاءً أدعو به في صلاتي، فقال عليه الصلاة والسلام: قل اللهم إني ظلمت نفسي ظلماً كثيراً، ولا يغفر الذنوب إلا أنت، فاغفر لي مغفرة من عندك وارحمني، إنك أنت الغفور الرحيم ))
((ای پیامبر خداT به من دعایی بیاموز تا در نمازم به واسطه‌ی آن راز و نیاز کنم. پیامبر علیه الصلاة والسلام فرمود بگو: ای پروردگارم همانا من بسیار به خود ظلم کرده و کسی جز تو گناهان را نمی‌بخشد پس با مغفرتی از نزد خود گناهانم را بیامرز و رحمت خود را شامل حالم کن که به تحقیق تو آموزنده‌ی مهربانی ))

[بخاري از ابو بكر صديق رضي الله عنه]

(( كنا نعد لرسول الله صلى الله عليه وسلم في المجلس الواحد مئة مرة رب اغفر لي وتب عليّ أنك أنت التواب الرحيم ))
((در هر مجلسی که با پیامبر(ص) داشتیم صد مرتبه این ذکر پیامبر صلی الله علیه وسلم را شمار م دادیم: خدای من گناه مرا بیامرز و توبه‌ی مرا بپذیر که همانا تو توبه پذیری مهربانی.))

[ابو داود از حديث ابن عمر رضي الله عنه]

بخشش و عطای خدای رحمان در دنیا یکسان است، خورشید و ماه، گردش شب و روز، باران و گیاهان برای همه‌ی آفریده‌ها یکی است.همچنین مجازات یکسان وجود دارد. بخششی یکسان و ادب کردن کسی که کوتاهی کند در این جهان است. اما در آخرت بزرگداشت‌های خاص برای افرادی است که دعوت خداوند را اجابت نمودند و به سوی او روی آورده و در این راه پا بر جا ماندند.

اسم رحیم در لغت:

اسم رحیم از نظر لغوی صیغه‌ای از صیغه‌های مبالغه بر وزن فعیل که به معنای فاعل است.رحیم به معنای راحم (کسی که رحم می کند) است. سمیع به معنای سامع (کسی که می شنود) و قدیر به معنای قادر (کسی که تواناست) می‌باشد. وزن فعیل به معنای فاعل می‌آید ،پس زمانی که گفته می‌شود خدای سبحان رحیم است به این معناست که نسبت به بندگان مؤمن خود رحم کننده و مهربان است. این اسم بر نوعی از صفت خداوند تأکید دارد که مختص مؤمنان است.در عبارت الرحمن الرحیم، اولین صفت رحمت یعنی الرحمن بر وزن فعلان بنا شده چون بر کثرت دلالت می‌کند به این معنا که نام خداوند الرحمن شامل حال کل مخلوقات بدون استثناء می‌شود چرا که رحمت پروردگار بر همه چیز سایه افکنده است و او ارحم الراحمین (مهربان ترین مهربانان) است. اما اسم رحیم بعد از الرحمن ذکر شده به این دلیل که الرحمن منحصر به الله عز و جل است. امکان ندارد که شخصی نام الرحمن را برای خود انتخاب کند ولی شخصی به اسم رحیم وجود دارد پس نام رحیم می‌تواند برای خدا و غیر خدا باشد، می‌توان گفت الله عز وجل رحیم است و فلانی علیم است.

﴿ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا(43) ﴾
﴿ و به مؤمنان همواره مهربان است. (43) ﴾

( سوره احزاب )

به همین سبب ابن عباس می‌گوید: این دو نام آکنده از دلسوزی و مرحمت است، که یکی نرم تر از دیگری است.

نام رحیم دربرگیرنده‌ی رحمتی خاص نسبت به مؤمنان است که بعد از آن‌ها به فرزندانشان نیز می‌رسد:

برادران، رحمتی خاص که نام الرحیم به آن دلالت می‌کند شامل بندگان مؤمن در دنیا و آخرت می‌باشد که آن‌ها را به توحید و عبادتش هدایت کرد و در آخرت با بهشتش آنان را بزرگداشت و با اجازه روؤیتش به آن‌ها منت نهاد، واین رحمت فقط برای مؤمنین نیست بلکه برای تقدیر و بزرگداشتشان حتی به فرزندانشان نیز میرسد خداوند در خبر خضر پیامبر و دیوار، می‌فرماید:

﴿ وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ (82) ﴾
﴿ و اما ديوار، از آنِ دو پسر [بچه‌] يتيم در آن شهر بود، و زير آن، گنجى متعلق به آن دو بود، و پدرشان [مردى‌] نيكوكار بود، پس پروردگار تو خواست آن دو [يتيم‌] به حد رشد برسند و گنجينه خود را كه رحمتى از جانب پروردگارت بود به دست آورند (82) ﴾

( سوره کهف )

پس الرحیم رحمتی خاص مؤمنین است و این رحمت بعد از ایشان حتی به فرزندانشان نیز می‌رسد. آیه‌ی دوم نیز می‌گوید:

﴿ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ ﴾
﴿ و كسانى كه گرويده و فرزندانشان آنها را در ايمان پيروى كرده‌اند، فرزندانشان را به آنان ملحق خواهيم كرد.(21)﴾

( سوره طور آيه: 21 )

علماء تفسیر ذکر کرده اند که منظور می‌تواند این چنین نیز باشد که اعمال فرزندانشان را به آن‌ها ملحق می‌کنیم.

بهترین درآمد برای انسان فرزندش است:

برادران گرامی:

(( أفضل كسب الرجل ولده ))
((بهترین درآمد انسان، فرزند صالح است))

[با اخراج طبراني از ابو برده بن نيار ]

اگر خداوند توفیق تربیت فرزندان صالح را به انسان بدهد، عمل صالح فرزندانش ونوه‌هایش و نوه‌ی نوه هایش تا روز قیامت در نامه‌ی اعمالش ثبت می‌گردد. همانطور که انسان بر حب وجودش آفریده شده است، هم چنین به حب سلامتی اش، حب کمال، حب استمرار وادامه یافتن. استمرار وجود با تربیت درست فرزندان قابل دست یابی است. قبل از این نیز برای شما نیز ذکر کرده بودم که یک روز عالم بزرگی را ملاقات کردم که به من گفت: سی و هشت نوه دارم که بیش از چهارده نفر آنها پزشک هستند و بیش از ده نفر آنها از حافظان قران هستند، یعنی خیر فراوانی که مؤمنین به آن نائل می‌شوند حتی به فرزندانشان نیز می‌رسد.

﴿ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْءٍ ﴾
﴿ و کسانی که به خدا ایمان آوردند و فرزندانشان آنها را در این راه پیروی کردند، فرزندانشان را به آنها ملحق خواهیم کرد و چیزی از اعمالشان را نمی‌کاهیم وهر انسانی در گرو دستاورد خویش است ﴾

( سوره طور آيه: 21 )

یعنی تو اگر فرزندانت را درست تربیت کنی أجر و پاداش و ثواب آن را تا روز قیامت برای تو خواهد بود. روزی یکی از علمای دمشق که یکی از سخنوران بزرگ بود به رحمت خدا می‌رود و برای آن عزایی در مسجد اموی برگزار شد، روز سوم تعزیه پسرش ایستاد و خطبه‌ای مانند پدرش ایراد کرد، با خودم گفتم به خدا سوگند که این شخص نمرده است تازمانی که جانشینی مثل این پسر بعد از خود به جا گذاشته است. پس هر انسانی را که خدا توفیق تربیت فرزندش را دهد فقط خدا از اجر و پاداشی که به پدر می‌رسد، با خبر است. روزی با شخصی ملاقات کردم که پسری بسیار نیکوکار و صالحی داشت برایش قسم خوردم که ارزش این پسر صالح بیشتر از میلیارد میلیارد میلیارد دلار است، پس از مرگ این مال را ترک می کنی و می‌میری ولی سود و فایده‌ی این فرزند بعد از مرگت تازه شروع می‌شود.

(( إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ ))
((وقتى انسان بمیرد دنباله کارهایش از او قطع می شود، جز سه چیز: صدقه جارى و دانشى که دیگران از آن بهرمند شوند و فرزند درست کارى که براى او دعا کند.))

[ مسلم به نقل ازابو هريره ]

خوشا به سعادت کسی که فرزند صالحی دارد.

اسباب این رحمت خاص خدا:

1ـ پیروی از خدا و رسولش:

آیا رحمت خاص خدا علت خاصی دارد؟ شخص را در نظر بگیرید که کامپیوتری دارد و کلمه رحمت را جستجو کند در مشتقات این کلمه نیز جست و جو کند این شخص نتایج ظریف و قابل تأملی را خواهد یافت مانند:

﴿ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(132) ﴾
﴿ خدا و رسول را فرمان بريد، باشد كه مشمول رحمت قرار گيريد. (132) ﴾

( سوره آل عمران )

پس راه رسیدن به رحمت الهی اطاعت و پیروی از خدا و رسولش می‌باشد. همچنین در أحادیث داریم:

(( غَفرَ الله لرجل كان قبلكم: سهلاً إذا باع، سَهلاً إذا اشترى، سهلاً إذا اقتضى ))
((خداوند مردی که در پیشینیان بود بیامرزد: او وقتی چیزی می‌فروخت آسان گیر بود، وقتی چیزی می‌خرید آسان گر بود، اگر قرض خود را تقاضا می‌کرد آسان گیر بود))

[به روایت بخاري و ترمذي از جابر بن عبد الله ]

خدا رحمت کند بنده‌ای را که اگر چیزی بفروشد آسان گیرد، اگر چیزی بخرد آسان گیرد، قرض خود را به آسانی پس دهد و اگر قرض خود را بخواهد آسان گیرد.

2ـ برخورد خوب در خرید و فروش:

اخلاق خوش داشتن در هنگام خرید و فروش یکی از اسباب رحمت الهی است، بحث و گفتگو را با دعا آغاز کن، خدا بیامرزد ... در بسیاری از احادیث، اسباب رحمت الهی را می‌یابید.

﴿ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(132) ﴾
﴿و خدا و رسول را فرمان بريد، باشد كه مشمول رحمت قرار گيريد. (132) ﴾

( سوره آل عمران )

﴿ وَهَذَا كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَاتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(155) ﴾
﴿ و این کتابی است پر برکت که ما (بر تو) نازل کردیم پس از دستورات آن پیروی کنید و تقوای الهی پیشه کنید، باشد که مورد رحمت الهی قرار بگیرید(155) ﴾

( سوره انعام )

این را جست و جو کنید ((شاید مورد رحمت قرار گیرید...یا خدا رحمت کند بنده‌ای را که...)) نتایج زیبا و دقیق و طولانی و عمیقی را پیدا می‌کنید که این جست و جو اسباب رحمت الهی را به شما نشان میدهد.

نام الرحیم هم اسم ذات الله و هم صفت را نشان می‌دهد:

به این علت که اسم الرحیم از لحاظ علمی به ذات خداوند اشاره دارد پس اسم ذات است و از لحاظ وصفی، صفتی است که رحمت الهی را توصف می‌کند پس این اسم هم به ذات الهی و هم به صفت الهی دلالت دارد، خداوند متعال فرموده:

﴿ يَوْمَ لَا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئًا وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ(41)إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ(42)﴾
﴿ همان روزى كه هيچ دوستى از هيچ دوستى نمى‌تواند حمايتى كند، و آنان يارى نمى‌شوند، (41) مگر كسى را كه خدا رحمت كرده است، زيرا كه اوست همان ارجمند مهربان. (42)﴾

( سوره دخان )

برادران بزررگوارم آیه‌ای که در آن اسم رحیم به عنوان صفت آمده است آیه‌ای دقیق است، این رحمتی است که فقط مؤمنان را شامل می‌شود که نام رحیم خداوند آن را متضمن شده است. زن عزیز مصر بعد از پشیمانی و توبه این چنین گفت:

﴿ وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ(53) ﴾
﴿ و من نفس خود را تبرئه نمى‌كنم، چرا كه نفس قطعاً به بدى امر مى‌كند، مگر كسى را كه خدا رحم كند، زيرا پروردگار من آمرزنده مهربان است. (53) ﴾

( سوره يوسف )

برادرن، این آیه که می‌گوید:

﴿ وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ(54) ﴾
﴿ و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، نزد تو آيند، بگو: «درود بر شما»، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرّر كرده كه هر كس از شما به نادانى كار بدى كند و آنگاه به توبه و صلاح آيد، پس وى آمرزنده مهربان است. (54) ﴾

( سوره انعام )

و این آیه برادرن که می‌گوید:

﴿ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ (28) ﴾
﴿ اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا پروا داريد و به پيامبر او ایمان بیاورید(28) ﴾

( سوره حديد)

ببینید: تقوای الهی داشته باشید، مواظب باشید نافرمانی نکنید، مواظب باشید که دچار غضب و خشم خدا نشیوید.

در این دنیا تقرب به الله بهشت است، کسی که وارد آن نشود هرگز وارد بهشت آخرت نمی‌شود:

﴿ اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ (28) ﴾
﴿ تقوای الهی پیشه کنید و به پیامبرش ایمان بیاورید تا دو سهم از رحمتش به شما ببخشاید(28) ﴾

( سوره حديد)

خداوند در این آیه ضامن شده است که رحمتش را دوبار نصیبتان می‌کند، یک بار در دنیا و بار دیگر در آخرت و در این گفته پروردگار بلند مرتبه:

﴿ وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ ﴾
﴿ و برای هر كس را كه از مقام پروردگارش بترسد دو بهشت است.﴾

( سوره رحمن )

بهشتی در دنیا و بهشتی در آخرت وجود دارد، بعضی از عالمان بزرگ می‌گویند: در این دنیا بهشتی هست کسی که وارد آن نمی‌شود وارد بهشت آخرت نمی‌شود، همانا بهشت این دنیا قرب الهی است و دلیل این سخن الهی است:

﴿ وَيُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ عَرَّفَهَا لَهُمْ (6) ﴾
﴿ و آن‌ها را در بهشت (جاویدانش) که اوصاف آن را برای آنان بازگو کرده است وارد کند(6) ﴾

( سوره محمد)

در این دنیا بهشت را به آن‌ها معرفی کرده است و مزه آن را در همین دنیا چشیده اند.

کسی که پس از شناخت الهی و روی آوردن به او خوشبخت‌ترین انسان‌ها نباشد، پس این شخص هیچ‌گاه شیرینی ایمان حقیقی را نچشیده است:

اگر به هر ترتیبی و به هر شکلی از اعماق اعماق وجودت نگویی که هیچ کس روی این کره خاکی از من خوشبخت تر نیست، این به این معناست که تو مزه بهشت این دنیا را نچشیده‌ای، اگر پادشاهان از حلاوت ایمان (این سخن إبراهیم بن الأدهم هست که در زمان خود فرمانروا بود و اکنون در جبله مدفون می‌باشد) و آرامشی که از آن به ما رسیده است با خبر بودند بی شک برای غصب آن با شمشرها با ما می‌جنگیدند.
دشمنانم با من چه می‌توانند بکنند؟ باغ سرسبز من در قلبم است، اگر مرا تبعید کنند این تبعید برای من سیاحت است و اگر مرا زندانی کنند در زندان با خود خلوت کنم و اگر مرا بکشند این کشتن برایم شهادت است پس چه می‌توانند با من بکنند؟ پیامبر ما ابراهیم علیه السلام بهشت خود را کجا یافت؟ زمانی که در آتش انداخته شد:

﴿ يَا نَارُ كُونِي بَرْداً وَسَلَاماً عَلَى إِبْرَاهِيمَ ﴾
﴿ گفتيم: «اى آتش، براى ابراهيم سرد و بى‌آسيب باش.»﴾

( سوره انبياء )

اصحاب کهف بهشت خود را کجا یافتند ؟ قطعاَ در غار. سیدنا یونس در کجا بهشت خود را یافت؟ در شکم نهنگ، پس اگر خداوند همراه تو باشد چه کسی می‌تواند به تو آسیب برساند؟

ای کاش تو همواره شیرین کام و خوشنود باشی حتی اگر زندگی ام به سختی و تلخی بگذرد
وای کاش که تو از من راضی باشی و تمام مردم جهان خشمگین و غضبناک باشند
ای کاش رابطه‌ی بین من و تو آباد و خرم باشد حتی اگر بین من و تمام جهانیان ویرانه باشد
ای کاش که نوشیدنم از عشق تو گوارا باشد و نوشیدنم از آب فرات سراب و دروغ
اگر به وصال تو رسم همه چیزهای دیگر آسان و سهل است، زیرا هر آنچه بر روی زمین است نابود و هلاک خواهد شد

***

حتی اگر با داشتن خانه‌ای کوچک و درآمدی کم و ناتوانایی‌های متعدد در جسمت و سختی‌هایی که در این دنیای خشن مواجه هستی با خود نگویی که من به واسطه نعمت شناخت الهی و روی آوردن به حدای رحمان و عشق به او خوشبخت ترین انسان‌ها روی زمین هستم، پس ذره‌ای از شیرینی ایمان را نچشیده‌ای و هیچگاه طعم قرب الهی در این دنیا را نچشیده‌ای. در این دنیا بهشتی است که هرکس وارد آن نشود هرگز وارد بهشت اخروی نمی‌شود.

اگر چشمانت آن زیبایی که دیگران از ما دیده اند را می‌دید، هیچ گاه از نزد ما به سراغ دیگری نمی‌رفتی
و اگر گوش‌هایت زیبایی کلام ما را می‌شنید، جامه‌ی غرور را از تنت به در می‌کرد و به سوی ما می‌آمدی
و اگر ذره‌ای از محبت ما را می‌چشیدی، آن کس را که در راه (محبت) ما کشته می‌شد معذور می‌داشتی
و اگر نسیمی از قرب ما به سوی تو می‌وزید، برای نزدیک‌تر شدن به ما غریب و مشتاق جان نیز می‌دادی
و اگر از نور ما اندک نوری به تو می‌رسید، به خاطر ما تمام کائنات را کنار می‌گذاشتی
***

هر چه را که خداوند متعال می‌خواهد اتفاق می‌افتد و در خواسته‌ی خداوند حکمتی مطلق نهفته است:

الله عز و جل در توصیف نوح پیامبر علیه السلام و کسانی که با او سوار کشتی شدند اینگونه می‌فرماید:

﴿ وَقَالَ ارْكَبُوا فِيهَا بِاِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ(41) ﴾
﴿ و [نوح‌] گفت: «در آن سوار شويد. به نام خداست روان‌شدنش و لنگرانداختنش، بى گمان پروردگار من آمرزنده مهربان است.» (41) ﴾

( سوره هود)

اینان نجات یافتند، سوار کشتی شدند و نجات یافتند.

﴿ إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ(41) ﴾
﴿ پروردگار من آمرزنده مهربان است (41) ﴾

اما سیل قومی را که طاعت و فرمانبری با نام الرحمن روی گرداندند با همین نام هلاک کرد، این گروه با نام الرحمن غرق شدند و آن گروه با همین نام نجات یافتند. اما معنی الرحیم رحمت خاص خداوند به مؤمنان است:

﴿ لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ(57)سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ(58) ﴾
(در آنجا براى آنها [هر گونه‌] ميوه است و هر چه دلشان بخواهد. (57) از جانب پروردگار[ى‌] مهربان [به آنان‌] سلام گفته مى‌شود.(58) ﴾

( سوره يس)

﴿ يَاأَبَتِ إِنِّي أَخَافُ أَنْ يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِنْ الرَّحْمَانِ (45) ﴾
﴿ پدر جان، من مى‌ترسم از جانب [خداى‌] رحمان عذابى به تو رسد(45) ﴾

( سوره مريم)

برادران در بیشتر منابع و متن‌ها الرحیم به معنای رحمت خاص توصیف شده است، از خداوند رحمت خاص را طلب می‌کنیم، از عذاب خداوند به خود او پناه می‌بریم با اینکه می‌دانیم عذابش عدالت است و در این عمل خداوند حمکتی بس بزرگ نهفته است و هرچه اتفاق می‌فتد خواسته خداست و هرچه را خدا بخواهد اتفاق می‌افتد و هر خواسته خداوند وابسته به حکمتی مطلق می‌باشد و این حکمت مطلق وابسته به خیر مطلق می‌باشد.

برابری معانی نام‌های الرحمن و الرحیم خداوند در مفهوم وابستتگی به مشیئت الهی:

ای برادران، دو نام الرحمان و الرحیم از نام‌های خداوند عز وجل در یک معنا باهم اشتراک دارند و آن وابستگی هر دو به مشیئت الهیست، پس اسم الرحمن اقتضی می‌کند که خداوند بعضی از عذاب‌ها را برای بندگانش بفرستد و دلیل آن:

﴿ فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ رَبُّكُمْ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ وَلا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنْ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ(147) ﴾
﴿ [اى پيامبر،] پس اگر تو را تكذيب كردند، بگو: «پروردگار شما داراى رحمتى گسترده است؛ و [با اين حال‌] عذاب او از گروه مجرمان بازگردانده نخواهد شد.» (147) ﴾

(سوره انعام )

نام الرحیم عطاء و بخشش را اقتضا می‌کند پس یکی از نام‌ها تأدیب در دنیا و دیگری عطاء و بخشش در آخرت است. اما این دو نام (الرحمن و الرحیم) از جهت وابستگی شان به حکمت با هم فرق دارند، حکمت اقتضا می‌کند برای کسی که از خدا روی گرداند عذاب فرستاده شود و حکمت اقتضا می‌کند رحمت خداوند در آخرت برای کسی باشد که فرمانش را استجابت کند.

الله عز و جل مؤمن را آفرید تا مورد رحمتش قرار دهد، از او محافظت کند و به سعادت برساند:

ای برادران بزرگوار نام رحیم خداوند مخصوص مؤمنین است، و خداوند سبحان می‌فرماید:

﴿ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَلِكَ خَلَقَهُمْ ﴾
﴿ مگر كسانى كه پروردگار تو به آنان رحم كرده، و براى همين آنان را آفريده است.﴾

( سوره هود آیه: 119 )

دقت کنید:

﴿وَلِذَلِكَ خَلَقَهُمْ ﴾
﴿و براى همين آنان را آفريده است﴾

انسان‌ها را آفرید تا آن‌ها را مورد رحمت و مغفرت خود قرار دهد، آفرید تا سلامت بدارد و نجات دهد، آفرید تا سعادت دنیا و آخرت را نصیبشان کند، آفرید تا به آن‌ها ارزانی دارد، خیر و برکت در نزد خداست، به این آیه توجه کنید:

﴿ قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ ﴾
﴿ بگو: «بار خدايا، تويى كه فرمانفرمايى؛ هر آن كس را كه خواهى، فرمانروايى بخشى؛ و از هر كه خواهى، فرمانروايى را باز ستانى؛ و هر كه را خواهى، عزت بخشى؛ و هر كه را خواهى، خوار گردانى؛ همه خوبيها به دست توست﴾

( سوره آل عمران آیه: 26 )

عطاء و بخشش پروردگار خیر است و بازپس گیری آن خیراست، عزت بخشیدن به انسان خیر و ذلت آن خیر است، همه‌ی خیر و برکت در نزد توست(پروردگارا) و تو بر هر چیز توانایی، از الله رحمتش را مسئلت می‌کنیم و از عذاب او می‌ترسیم، از پروردگار سلامت در دنیا را خواهانیم. پیامبر علیه الصلاة و السلام زمانی که در طائف دعا می‌کردند گفتند:

(( اللهم إني أشكو إليك ضعف قوتي، وقلة حيلتي، وهواني على الناس، يا رب المستضعفين، إلى من تكلني ؟ إلى عدو يتجهمني، أم إلى قريب ملكته أمري، إن لم يكن بك غضب علي فلا أبالي، ولك العتبى حتى ترضى، لكن عافيتك أوسع لي ))
((بار خدايا، از ضعف توانايى‌ام و از كمى چاره‌ام و از سبكى‌ام نزد مردم به تو شكايت مى‌كنم. تو پروردگار مستضعفان هستى! مرا به كى مى سپارى؟ به دشمنی كه با خشونت و ترش رويى با من برخورد مى كند و يا به نزدیکی كه تو او را بر من قوّت داده و چيره ساخته‌اى؟ اگر خشمى از تو بر من نباشد، باك ندارم، خشوع و نيايش براى توست تا اين كه راضى شوى، ولى (يقين دارم كه) عافيت و حمايت تو برايم وسيع تر است..))

[ طبراني از عبد الله بن جعفر، در سندش ضعف است]

ما می‌گوییم و به این اعتقاد داریم که رحمت خداوند خاص نسبت به مؤمنان برای ما گسترده تر است.